Categorie: Nieuws

Voor deze achtste editie van Stoptober zullen weer tienduizenden mensen de uitdaging aangaan en meedoen aan dit Nationaal Stopmoment. Onder hen ook diverse bekende Nederlanders. Hans Klok, Patricia Paay, Bill van Dijk, Richard Spijkers en Louisa en Rowan zijn in 2021 de ambassadeurs van Stoptober. Inmiddels is deze actie zo groot geworden dat er op 1 oktober meer mensen stoppen met roken dan op 1 januari. Uit onderzoek is gebleken dat mensen vaker gestopt blijven als ze samen met anderen mensen stoppen.

‘Ik rook al veel te lang,’ zegt Hans Klok. ‘In het verleden heb ik al zo vaak gezegd dat ik ga stoppen. Maar het is altijd mijn guilty pleasure geweest. Voor mij was dat sigaretje een moment om tot rust te komen. Maar dat moet afgelopen zijn. Ik voel dat ik in een nieuwe fase in mijn leven zit en dat is dus voor mij het moment om met roken te stoppen. Het geeft ook een extra motivatie dat het nu out in the open is en iedereen op me zal letten.’

Patricia Paay is een paar jaar geleden weer begonnen met roken. Na een stressvolle periode pakte ze een sigaret en al snel werden dat er meer. Met als gevolg dat haar stem een octaaf zakte. ‘Het is tijd om met deze slechte gewoonte af te rekenen. Roken is slecht. Voor je gezondheid, voor je stem, voor alles. Ik heb er ook het volste vertrouwen in dat ik het ga redden.’

‘Poetsers’ Louisa Janssen en haar echtgenoot Rowan stoppen ook op 1 oktober. ‘Ik rook veel te veel,’ zegt Louisa. ‘Gelukkig zijn we met zijn tweetjes, dus we kunnen elkaar motiveren. En hopelijk ook al die andere Nederlanders die deze maand besluiten te stoppen. We doen het met elkaar.’

Zanger en acteur Bill van Dijk rookt al jaren. Een verslaving waar hij graag van af wil. ‘Je bent nooit te oud om te stoppen met roken,’ laat Bill weten. ‘Het zal moeilijk zijn. Maar het lijkt me heerlijk om nooit meer naar sigaret te verlangen.’

Richard Spijkers, heeft meerdere redenen om te stoppen met roken. ‘Ten eerste is het heel slecht voor je gezondheid en ten tweede heb ik er genoeg van om een gesprek of wat dan ook te onderbreken omdat ik niet zonder sigaretten kan.’

Over Stoptober

Stoptober is samen 28 dagen niet roken in oktober. Vanaf 2 september begint de landelijke campagne van Stoptober en vanaf 1 oktober begint de 28 dagen niet roken reis. De verwachting is dat ook dit jaar weer meer dan 50.000 mensen zullen stoppen met roken. Iedereen die aan Stoptober wil meedoen, kan zich vanaf 2 september inschrijven via de website www.stoptober.nl en de gratis Stoptober app downloaden.

Stoptober Magazine

Alle deelnemers van Stoptober kunnen het gratis Stoptober Magazine – zolang de voorraad strekt – ophalen bij een Kruidvatvestiging bij hen in de buurt. In het magazine staan inspirerende verhalen van bekende en onbekende Nederlanders en veel tips om de 28 dagen door te komen.

Het Stoptoberhuis

Van 30 september tot en met 4 oktober laten vijftig rokers zich vrijwillig opsluiten om die eerste lastige dagen van Stoptober samen door te komen. De stoppers worden daarbij bijgestaan door stopcoaches. Op www.stoptober.tv is te volgen wat er in het huis gebeurt en hoe het de kandidaten vergaat.

Stoptober camper

De Stoptober camper rijdt door heel Nederland en komt op drukke pleinen en markten. Deskundigen geven informatie over het stoppen met roken en over Stoptober.

Aanbod voor bedrijven

Naast ondersteuning voor individuele deelnemers heeft Stoptober –net als voorgaande jaren- een speciaal aanbod voor bedrijven en organisaties die stoppen met roken bij hun medewerkers onder de aandacht willen brengen. Bedrijven kunnen op www.bedrijven.stoptober.nl promotiematerialen bestellen en aanvullende trainingen aanvragen.

Stoptober is een initiatief van KWF, het Longfonds, de Hartstichting, Gezondheidsfondsen voor Rookvrij en het Ministerie van VWS. ‘In de afgelopen jaren is uit onderzoek gebleken deze gezamenlijke manier van stoppen werkt. Onderzoek van Amsterdam UMC heeft aangetoond dat 74% van de deelnemers Stoptober succesvol afrondt. 50% rookt na 3 maanden nog steeds niet en 25% is na een jaar nog rookvrij. Dat percentage is 5x hoger dan een stoppoging zonder hulp en steun.’

Voor meer informatie neem contact op met Debbie Prijs van Stoptober (debbie.prijs@stoptober.nl, 06 52 39 59 53) of Inge de Bruijn van Royal Promotions (inge@royalpromotions.nl, 06 28 83 66 47)

Slechts 1 op de 10 huisartsen geeft aan alle patiënten die roken het advies om te stoppen. “Veel te weinig”, zegt Esther Croes, arts-epidemioloog bij het Trimbos-instituut. “Het gaat al mis bij de vraag die eraan voorafgaat: rookt u?”

Uit een verkenning naar de stoppen-met-rokenzorg in de huisartsenpraktijk blijkt dat slechts 1 op de 5 huisartsen deze belangrijke vraag aan iedere patiënt stelt. “De huisarts speelt een sleutelrol in de stoppen-met-rokenzorg. Hier valt nog veel te winnen.”

Stop met roken: dat advies moet de huisarts jaarlijks geven

De NHG-Behandelrichtlijn voor huisartsen adviseert om alle rokers in de praktijk een stopadvies te geven. Toch geeft slechts 10% van de huisartsen die de vragenlijst hebben ingevuld, aan dit bij vrijwel alle rokende patiënten te doen. Een groot deel van de huisartsen geeft wel aan meestal een stopadvies te geven wanneer een patiënt gemotiveerd is om te stoppen of wanneer het roken ter sprake komt, maar dit gebeurt dus nog lang niet altijd. De NHG-Behandelrichtlijn adviseert om ook bij rokers die ongemotiveerd zijn een stopadvies te geven en het stopadvies bij voorkeur jaarlijks te geven. In elk geval bij elk contact waarbij aan roken gerelateerde klachten voorkomen. Croes:  “Het is belangrijk om geen enkele roker in de kou te laten staan: sommige rokers hebben wat meer zetjes nodig. Zij moeten jaarlijks een stopadvies krijgen. ”

Ondersteuning bij stoppen met roken

Voor een effectieve ondersteuning aan mensen die willen stoppen met roken, is het belangrijk dat huisartsen begeleiding aanbieden. Dat hoeven ze niet zelf te doen. Huisartsen kunnen hiervoor ook doorverwijzen. Volgens de NHG-Behandelrichtlijn heeft gedragsmatige begeleiding de voorkeur, zoals individuele gesprekken of groepsbegeleiding. Medicijnen kunnen daarop een aanvulling zijn. Ruim 1 op de 5 huisartsen biedt echter niet altijd  gedragsmatige begeleiding aan als medicijnen worden voorgeschreven. Croes: “Dat is een gemiste kans, want juist tijdens de gedragsmatige begeleiding leert een roker waar de valkuilen liggen.”

Regionale stoppen-met-rokenzorg moet verbeterd worden

Om passende stoppen-met-rokenzorg te kunnen bieden, heeft een huisarts een overzicht nodig van het aanbod in de regio. De meerderheid van zorgverleners in de huisartsenpraktijk zegt goed op de hoogte te zijn van het regionale stoppen-met-rokenzorg aanbod. 21% van zorgverleners in de huisartsenpraktijkgeeft echter aan niet op de hoogte te zijn van het actuele aanbod. De samenwerking in de regio kan nog flink verbeterd worden: de meeste praktijken (57%) geven aan dat er geen regionale samenwerkingsafspraken over stoppen met roken zijn, slechts 16% geeft aan dat er wel afspraken zijn en 18% geeft aan het niet te weten.

Verkenning naar de stoppen-met-rokenzorg bij huisartsen

Voor het onderzoek is een vragenlijst verstuurd naar 500 huisartsenpraktijken binnen een representatieve steekproef van 36 Nederlandse gemeenten (10% van het totaal aantal Nederlandse gemeenten). In totaal hebben 137 respondenten uit 111 huisartsenpraktijken van 34 gemeenten de vragenlijst ingevuld. De aanbevelingen uit de verkenning worden verspreid onder zorgverleners.

Bekijk de belangrijkste resultaten in het rapport en in de infographic.

Nog steeds raken elke week honderden kinderen verslaafd aan roken. Er is dus geen tijd te verliezen: nú is het moment om een volgende stap te zetten richting een Rookvrije Generatie. Uit talloze onderzoeken en ervaringen uit het buitenland blijkt dat substantiële verhoging van de prijs van tabak de meest effectieve maatregel is om roken terug te dringen. Jongeren zijn zelfs extra gevoelig voor prijsverhoging, zo blijkt uit onderzoek. Bovendien vindt driekwart van de Nederlanders het voorkomen dat jongeren beginnen met roken een goede reden om de accijns te verhogen.[1] Uit de evaluatie van het RIVM in opdracht van het ministerie van VWS blijkt dat na de accijnsverhoging van 2020 11 procent van de ondervraagde rokers is gestopt met roken. Dat is meer dan de circa 3 procent rokers die gemiddeld per jaar stoppen. Dit laat opnieuw zien dat accijnsverhoging wérkt. Daarom roept Gezondheidsfondsen voor Rookvrij de politiek op om de reeds voorgenomen accijnsverhoging van sigaretten op te nemen in het belastingplan 2022 en ook de accijnzen op andere tabaksproducten te laten meestijgen. Zo krijgen onze kinderen de kans om rookvrij op te groeien.

Prijsverhoging: de meest effectieve maatregel richting een Rookvrije Generatie

Met de Rookvrije Generatie willen wij – de Hartstichting, KWF en Longfonds – rookvrij opgroeien vanzelfsprekend maken. Dit betekent vrij van blootstelling aan tabaksrook en de verleiding om te gaan roken. Structurele, substantiële verhogingen van de prijs van tabaksproducten (door hogere accijnzen) worden wereldwijd gezien als de meest effectieve maatregel om roken terug te dringen.[2] Jongeren en jongvolwassenen zijn zelfs extra gevoelig voor prijsverhoging, zo blijkt uit internationaal onderzoek.[3] Ook uit recent Nederlands onderzoek zijn hiervoor aanwijzingen beschikbaar.[4] De maatregel is daarom een onmisbaar component in het brede pakket van activiteiten en maatregelen dat nodig is om tot een Rookvrije Generatie te komen.

Prijsverhogingen naar €10,- per pakje sigaretten in 2023 zijn essentieel

In navolging van het Nationaal Preventieakkoord is de accijns op een pakje sigaretten in 2020 zodanig verhoogd dat de prijs met €1,- is gestegen, naar ongeveer €8,- per pakje. Dat is een mooie eerste stap, maar om de benodigde impact te genereren op weg naar een Rookvrije Generatie zijn verdere accijnsverhogingen hard nodig.

In het Preventieakkoord staat dat de prijs van een pakje sigaretten via accijnsverhoging verder verhoogd kan worden tot €10,- in 2023, maar pas na evaluatie van de accijnsverhoging van 2020. De resultaten van deze evaluatie door het RIVM zijn positief: 11 procent van de ondervraagde rokers is na de accijnsverhoging van 2020 gestopt met roken. Dat is beduidend meer dan de circa 3 procent rokers die gemiddeld per jaar stoppen. Daarnaast is 25 procent van de ondervraagde rokers minder gaan roken. De accijnsverhoging heeft er niet toe geleid dat veel meer mensen hun rookwaar over de grens gingen kopen, al speelt daarbij ook mee dat de grens met België gesloten was tijdens de eerste lockdown. Het RIVM denkt dat het niet erg waarschijnlijk is dat een groot deel van de Nederlandse rokers bij verdere prijsstijgingen vaker naar het buitenland reist om daar zijn rookwaren te kopen.[5]

Er is dus alle reden om nú de volgende stap te zetten naar een Rookvrije Generatie, te beginnen met het vastleggen van een accijnsverhoging van ongeveer €1,- per pakje sigaretten in het belastingplan 2022.

Na 2023 minimaal 10 procent accijnsverhoging per jaar

Ook na 2023 zijn accijnsverhogingen nodig van minimaal 10 procent per jaar. Het IBO Gezonde leefstijl concludeerde in 2016 dat “grote accijnsverhogingen effectiever zijn in het tegengaan van rookgedrag dan een stapeling van opeenvolgende kleine verhogingen”.^[6] Daarbij wordt verwezen naar verhogingen van 10 tot 20 procent. Ook de Wereldbank adviseert om niet terughoudend te zijn met grote accijnsverhogingen op tabaksproducten (“go big, go fast”).^[7] Met verdere accijnsverhogingen van minimaal 10 procent per jaar sluiten we ook aan bij internationale best practices van koplopers als Australië en Nieuw-Zeeland.^[8]

Prijzen van andere tabaksproducten stijgen mee

Bij accijnsverhogingen op sigaretten mogen andere tabaksproducten, zoals shag en cigarillo’s, niet worden vergeten. Wanneer de prijs van sigaretten meer stijgt dan de prijs van een ander tabaksproduct, stappen rokers mogelijk over naar het goedkopere product.^[9] Dit ondermijnt het positieve effect van accijnsverhogingen. De richtsnoeren bij het internationale WHO-Kaderverdrag inzake tabaksontmoediging bevelen daarom aan om alle tabaksproducten op een vergelijkbare manier te belasten.[10]

---

[1] Dit blijkt uit onderzoek onderzoek uitgevoerd door Kantar in opdracht van Gezondheidsfondsen voor Rookvrij, onder 1.067 Nederlanders van 18 jaar en ouder in de periode van 8 t/m 15 februari 2021.

[2] Trimbos instituut (2020). Effecten van accijns en prijs op het gebruik van tabaksproducten. Utrecht: Trimbos-instituut. Beschikbaar via: https://www.trimbos.nl/aanbod/webwinkel/product/af1357-effecten-van-accijns-en-prijs-op-het-gebruik-tabaksproducten.

[3] Zie eindnoot 2.

[4] Visscher, K., Everaars, B., Suijkerbuijk, A., De Wit, A. (2021). Prijsgevoeligheid van rokende jongeren. Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Beschikbaar via: https://www.rivm.nl/documenten/prijsgevoeligheid-van-rokende-jongeren.

[5] Visscher, K., Lambooij, M., Suijkerbuijk, A., Van Gils, P., De Wit, A. (2021). Prijsgevoeligheid van rokers. Gedragseffecten van accijnsverhoging: stoppen, minderen, goedkoper product roken of kopen over de grens? Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Beschikbaar via: https://www.rivm.nl/publicaties/prijsgevoeligheid-van-rokers-gedragseffecten-van-accijnsverhoging-stoppen-minderen.

[6] Werkgroep “IBO Gezonde leefstijl” (2016). Eindrapportage van de werkgroep “IBO Gezonde leefstijl”. Beschikbaar via: https://www.rijksoverheid.nl/binaries/rijksoverheid/documenten/rapporten/2016/04/01/ibo-gezonde-leefstijl/ibo-gezonde-leefstijl.pdf.

[7] Marquez, P.V. & Moreno-Dodson, B. (2017). Tobacco Tax Reform at the Crossroads of Health and Development: A Multisectoral Perspective. Washington: World Bank. Beschikbaar via: https://openknowledge.worldbank.org/bitstream/handle/10986/28494/119792-REVISED-v2-FINAL-WBG-TobaccoTaxReform-FullReport-web.pdf.

[8] Tussen 2013 en 2020 is de tabaksaccijns in Australië jaarlijks verhoogd met 12,5 procent, bovenop correcties voor de inflatie (tot 2014) en voor loonstijgingen (na 2014). In Nieuw-Zeeland zijn de tabaksaccijnzen sinds 2010 elk jaar verhoogd met minimaal 10 procent plus correctie voor inflatie. Een pakje sigaretten kostte daar in 2020 omgerekend ruim €19,-. In Europa is het Verenigd Koninkrijk koploper, met een prijs van omgerekend bijna €14,- per pakje sigaretten in 2020. In Frankrijk is de prijs van een pakje sigaretten tussen 2017 en 2020 verhoogd naar €10,- en zijn in 2021 verdere prijsverhogingen aangekondigd.

[9] US National Cancer Institute & World Health Organization (2016). The Economics of Tobacco and Tobacco Control. National Cancer Institute Tobacco Control Monograph 21. NIC Publication No. 16-CA-8029A. Geneva: World Health Organization. Beschikbaar via: https://cancercontrol.cancer.gov/brp/tcrb/monographs/21/docs/m21_complete.pdf.

[10] Guidelines for implementation of Article 6 of the WHO FCTC. Beschikbaar via: https://www.who.int/fctc/guidelines/adopted/Guidelines_article_6.pdf.

De meeste rokers willen graag stoppen met roken, maar weten vaak niet waar ze moeten beginnen. Op hun sigarettenpakje staat inmiddels een antwoord: bel de Stoplijn of bezoek Ikstopnu.nl. Vandaag (20 mei 2021) is het 5 jaar geleden dat Ikstopnu is opgericht. Programmahoofd Tabaksontmoediging van het Trimbos-instituut Marc Willemsen: “De kracht van Ikstopnu is om te blijven luisteren en signaleren waar behoefte aan is bij rokers, zodat zij alle informatie krijgen die zij nodig hebben om een succesvolle stoppoging te doen.”

In iedere roker zit een stopper

Voor wetenschappelijk onderbouwde informatie over stoppen met roken kun je terecht op de website van Ikstopnu. Willemsen: “Maar je kunt ook via mail, chat of telefoon contact opnemen met de Stoplijn. Dagelijks bellen tientallen rokers.” Milly Neuman, medewerker aan de Stoplijn: “Bij de Stoplijn is iemand méér dan een roker. We luisteren naar het verhaal en kijken samen met de beller welke manier van stoppen het meeste aanspreekt. De Stoplijn biedt een luisterend oor, geeft de persoon steun, versterkt de motivatie en geeft hoop dat het gaat lukken om een rookvrij leven te krijgen.”  

“Die dame zei tegen mij: ‘Roken is nooit de oplossing. Goed dat je het nu al een week hebt volgehouden’. Ze heeft me echt gemotiveerd aan de telefoon.”

Ervaring van beller aan de Stoplijn

Iedere roker stopt op zijn eigen manier

Gemiddeld zijn er zo’n 55.000 mensen die Ikstopnu.nl per maand bezoeken. Mirthe van Liere, online strateeg Ikstopnu: “Wij blijven kijken naar hoe we mensen zo goed mogelijk kunnen ondersteunen in hun stopproces. We steken veel energie in vindbaarheid en blijven de website vullen met informatie waar het publiek naar zoekt op internet. Ook lanceerden we in 2019 Facebook-groepen. Naast dat stoppers hier ondersteuning aan elkaar geven, geven wij ook informatie op maat. Bijvoorbeeld als er binnen de groep gesproken wordt over een stopondersteuning waarvan al is onderzocht dat het niet werkt. Eind 2020 introduceerden we ook de Stopmail: een reeks e-mails en motiverende sms’jes, waarbij we mensen tot een jaar na hun stopdatum ondersteunen.”

“Ze dachten goed mee, stopten me vol met tips. Raadden coaching aan, telefonische coaching. Ik ben nu net gestopt. De basisverzekering vergoedt het voor 100% zeiden ze. Ik heb gisteren mijn eerste gesprek gehad, dat was heel goed.”

Ervaring van beller aan de Stoplijn

Aan de slag met jongvolwassenen

De komende jaren gaat Ikstopnu zich nog specifieker op doelgroepen richten. Zo zijn er relatief veel jongvolwassenen (18-25 jaar) die roken. Projectleider Claire de Neree: “We merken dat jongvolwassenen behoefte hebben aan specifieke informatie die voor hen wél interessant is. Uit een doelgroeponderzoek onder 1000 jongvolwassen rokers kwam naar voren dat zij andere wensen en behoeftes hebben als het gaat om stoppen met roken dan oudere volwassenen die roken. Zo willen zij bijvoorbeeld liever geen hulp van buitenaf, maar vooral zelf aan de slag. Op dit moment zijn wij materialen, zoals een app en aparte informatie op Ikstopnu.nl, aan het ontwikkelen om deze doelgroep op maat te bedienen.”  

Redenen om te bellen

In opdracht van het Trimbos-instituut is er een kwalitatief onderzoek gedaan naar de bellers van de Stoplijn. Ongeveer driekwart van de respondenten belt de Stoplijn omdat men (weer) van plan is te stoppen met roken en daar graag hulp of ondersteuning bij wil. Een kwart van de respondenten is al gestopt en heeft vragen over stopmethode of behoefte aan een luisterend oor. Men is overwegend (zeer) positief over het gesprek dat met de Stoplijn en waardeert de aangename, vriendelijke en niet-veroordelende houding.

“Fijn gesprek: op een rustig manier te woord gestaan. Ik had wat schaamte. Ze zei tegen me dat ik me niet hoef te schamen want het is een gevecht. Ga weer naar uw huisarts want die zit daarvoor. Ze heeft me inspiratie gegeven om door te pakken.”  

Ervaring van beller aan de Stoplijn

Stoppen met roken: dat geeft lucht

Om te vieren dat Ikstopnu 5 jaar bestaat, roepen ze Nederlanders op om hun succesverhaal over het stoppen met roken te delen op 5jaar.ikstopnu.nl. Als je je verhaal instuurt, maak je kans op een eigen boom in het bos. In november plant Ikstopnu namelijk bomen ter ere van dit jubileum. De boom is een eerbetoon aan het succesvol stoppen met roken en zet hiermee de stopper in het zonnetje. 

Bron: Trimbos-instituut

Er is een andere pandemie, naast COVID-19, die al decennialang de nummer één vermijdbare oorzaak is van ziekte en sterfte: de tabakspandemie. Ook in Nederland is roken, jaar na jaar, de grootste bedreiging van de volksgezondheid. Bij COVID lukt het de overheid wel om snel de noodzakelijke maatregelen te nemen. Bij roken niet. We houden afstand en dragen mondkapjes. Tegelijkertijd zijn de sterk verslavende en schadelijke sigaretten en e-sigaretten nog overal te koop. Wrang als je bedenkt dat rokers kwetsbaar zijn en daardoor meer kans hebben op een ernstig verloop van COVID.

Daarom slaan artsen in Nederland juist nú alarm. De oproep aan de overheid: ‘Help tabak de wereld uit. Geef dit de hoogste prioriteit in het regeerakkoord.’

Dat begint met bewezen effectieve maatregelen als het drastisch omlaag brengen van het aantal tabaksverkooppunten en het fors ophogen van de prijs van tabak en de e-sigaret. Hulp bij het stoppen met roken moet geboden worden aan alle mensen die verslaafd zijn gemaakt door de tabaksindustrie. Een industrie die zichzelf verrijkt ten koste van gezondheid en levens.

Ieder half uur een tabaksslachtoffer

In Nederland verliezen ieder jaar twintig duizend mensen hun leven door het roken, vaak al voor de pensioenleeftijd. Dat is ieder half uur een tabaksslachtoffer. Daarnaast zijn er op dit moment naar schatting in Nederland een miljoen mensen chronisch ziek door de gevolgen van tabaksgebruik. Al dit lijden wordt pijnlijk voelbaar tijdens de slechtnieuwsgesprekken die artsen dagelijks voeren. Gesprekken die met goed overheidsbeleid voorkomen kunnen worden.

Via een indringende video geven artsen een kijkje in hun spreekkamer vlak voor en na een slechtnieuwsgesprek. Ze roepen de overheid op om tabak de wereld uit te helpen:

Ieder kind heeft recht op een rookvrij leven

De meeste mensen die roken, zijn verslaafd gemaakt als kind. Ook nu zijn dat nog steeds honderden kinderen per week. Daarom is het belangrijk om te voorkomen dat kinderen beginnen. De samenleving laat met de beweging op weg naar een Rookvrije Generatie zien hoe graag ze wil dat kinderen worden beschermd en de wereld Rookvrij wordt. Het vorig kabinet heeft zich achter deze wens van de samenleving geschaard door ‘de Rookvrije Generatie’ als doel op te nemen in het preventieakkoord. Nu is het aan het komend kabinet om de maatregelen fors te verstevigen en versnellen, zodat de Rookvrije Generatie ook daadwerkelijk gerealiseerd kan worden. Hiermee worden de vele slechtnieuwsgesprekken die artsen dagelijks moeten voeren binnenkort geschiedenis.

Ruim de helft van de rokers geeft aan stress te ervaren door de coronacrisis. Veel rokers geven daarbij aan dat zij door de stress meer zijn gaan roken. Dit blijkt uit onderzoek naar roken en corona van het Trimbos-instituut. “Tijdens de eerste golf gaven rokers aan vooral uit verveling meer te zijn gaan roken, nu zien we dat stress een belangrijke factor is.” Aldus Marc Willemsen, programmahoofd Tabaksontmoediging bij het Trimbos-instituut. “Dit is zorgelijk. Het is altijd een goed moment om te stoppen, maar met veel stress kan het lastiger zijn. Het is daarom extra belangrijk dat mensen die willen stoppen goede ondersteuning krijgen.”

Minder rokers, maar mensen die blijven roken, roken meer

In de Leefstijlmonitor die vorige week is uitgekomen, zien is te zien dat het percentage rokers daalt. Willemsen: “Dat is goed nieuws. Er is een groep waarbij het stoppen lukt, ook tijdens corona. Het afgelopen jaar heeft het Trimbos-instituut op drie momenten onderzoek gedaan naar roken en corona: in mei, augustus en in december. In dat onderzoek zien we dat de mensen die roken, wel meer roken dan voorheen.” Tijdens de derde meting (in december) geeft 24% van de mensen die roken aan door de coronacrisis meer te zijn gaan roken, terwijl 16% aangeeft minder te zijn gaan roken. Zo zegt een respondent:

“Voor de coronacrisis rookte ik alleen op feestjes, maar nu rook ik dagelijks. Ik ervaar meer spanning nu ik thuis de kinderen les moet geven, de jongste niet meer naar de opvang kan en ook mijn man thuis werkt.”

Ook het sociale isolement zorgt er bij sommigen voor dat ze meer gaan roken:

“Ik ervaar meer spanning omdat ik weinig tot geen mensen meer ontmoet. Ik mis hierdoor positieve impulsen die gesprekjes vaak brengen. Ik ontsnap dan aan het hier en nu door een sigaret te roken.”

Roker extra kwetsbaar voor corona

In december heeft het Trimbos-instituut mensen die roken gevraagd waardoor zij in de afgelopen 6 maanden aan het denken zijn gebracht om te stoppen met roken. Zij zijn het meest aan het denken gezet door zorgen over hun eigen gezondheid, de prijs van sigaretten en omdat zij graag een beter voorbeeld willen zijn voor hun kinderen.

Esther Croes, arts-epidemioloog bij het Trimbos-instituut: “Het is begrijpelijk dat mensen die roken zich zorgen maken over hun eigen gezondheid. Rokers hebben een minder goede afweer in hun longen. Daarom zijn rokers over het algemeen gevoeliger voor virusinfecties en waarschijnlijk ook voor het coronavirus. Eenmaal besmet lopen zij ook nog eens een groter risico om ernstig ziek te worden.  Een goed moment om te stoppen dus, maar het is wel belangrijk om hulp te zoeken. Je kunt daarvoor de stoplijn bellen (0800-1995), naar de huisarts gaan of informatie vinden via ikstopnu.nl.” 

Onderzoek naar roken en corona

De coronacrisis heeft grote gevolgen voor iedereen. Sommige groepen worden harder geraakt dan anderen. Ook de manier waarop men naar gezondheid kijkt is veranderd. Het Trimbos-instituut vindt het belangrijk dat er voor beleidsmakers, rokers en niet-rokers betrouwbare cijfers zijn over het rookgedrag van mensen in Nederland. Zij hebben daarom aan het begin van de coronacrisis de Monitor Roken en COVID-19 opgezet. Op belangrijke momenten in de crisis vraat het Trimbos-instituut aan rokers in Nederland wat de coronacrisis doet met hun rookgedrag.

Lees meer over roken en corona in het dossier op de website van Trimbos: Trimbos.nl | Roken, het nieuwe coronavirus en COVID-19

Nieuwe cijfers van het CBS laten een daling zien in het aantal rokers in Nederland. In 2020 gaf 20,2 procent van de volwassenen aan weleens te roken, terwijl dit in 2019 nog 21,7 procent was. Dit blijkt uit de Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor 2020 van het CBS, in samenwerking met het RIVM en het Trimbos-instituut.

1 op 5 volwassenen rookt

Van de volwassenen gaf 20,2 procent aan weleens te roken afgelopen jaar, een daling in aantal rokers ten opzichte van een jaar eerder. Ongeveer driekwart van deze rokers rookt dagelijks (14,9 procent van de algemene bevolking).

Als iemand zelf niet rookt, maar wel de tabaksrook van een ander inademt, noemen we dat meeroken. Het aandeel niet-rokers van 18 jaar of ouder dat aangaf nooit of bijna nooit mee te roken is toegenomen van 75,0 procent in 2019, naar 79,1 procent in 2020. Het aantal niet-rokers dat wel, maar niet elke dag, werd blootgesteld aan rook in de omgeving daalde met 20,1 procent in 2019 naar 16,5 procent in 2020. Het dagelijks meeroken bleef ongeveer hetzelfde ten opzichte van 2019 en kwam voor bij 4,4 procent van de volwassen niet-rokers in 2020.

Nationaal Preventieakkoord

De combinatie van maatregelen en acties voortvloeiend uit het preventieakkoord, zoals accijnsverhoging, display ban, rookvrije omgevingen en stoppen-met-rokencampagnes lijken hun vruchten af te werpen. Nu is het zaak om door te pakken en het aantal rokers zo snel mogelijk verder terug te dringen om een Rookvrije Generatie te realiseren. Zodat kinderen kunnen opgroeien zonder de schadelijke en verslavende gevolgen van tabak of andere vormen van roken.

---

Op dit moment raken iedere week opnieuw honderden kinderen in Nederland verslaafd aan sigaretten. We willen dat kinderen niet meer geconfronteerd worden met dit dodelijke en zwaar verslavende product, want voor ons is rookvrij de norm. Om een Rookvrije Generatie te realiseren is het noodzakelijk dat de verkoop van tabak zo snel mogelijk beperkt wordt bij supermarkten, tankstations en gemakszaken. Bij tankstations en gemakszaken moet dat veel eerder dan in 2030, het jaar dat staatssecretaris Blokhuis noemt in zijn voorstel. Dan blijven alleen tabaksspeciaalzaken over als verkooppunt. 7 op de 10 Nederlanders vindt dat het aantal verkooppunten van sigaretten verminderd moet worden.¹  Uit aanvullend onderzoek blijkt dat bijna driekwart van de Nederlanders die willen dat supermarkten en gemakszaken stoppen met de verkoop van tabak, dit binnen 1 jaar gerealiseerd willen zien.²

 Het direct beperken van tabaksverkoop tot tabaksspeciaalzaken zou 210.000 mensen van het roken af houden en mogelijk meer dan 100.000 sterfgevallen als gevolg van roken voorkomen.[1] Het beperken van het aantal verkooppunten is hiermee een belangrijke maatregel en een onmisbare component voor het realiseren van een Rookvrije Generatie. Wij roepen de politiek op om hun verantwoordelijkheid te nemen als het gaat om de bescherming van kinderen.

Draagvlak

Het draagvlak voor het verminderen van verkooppunten onder de Nederlandse bevolking is de afgelopen jaren sterk gestegen. 73% van de Nederlanders vindt dat de overheid moet regelen dat tabaksproducten alleen mogen worden verkocht in tabaksspeciaalzaken om te zorgen dat jongeren onder de 18 jaar niet beginnen met roken. 7 op de 10 Nederlandse vindt dat het aantal verkooppunten van sigaretten verminderd moet worden. [2] Uit aanvullend onderzoek blijkt dat bijna driekwart van de Nederlanders die willen dat supermarkten en gemakszaken stoppen met de verkoop van tabak, dit binnen 1 jaar gerealiseerd willen zien.[3]

Drie belangrijke voordelen:

1. Minder verkooppunten zorgen ervoor dat kinderen minder makkelijk rook- en dampwaren kunnen kopen[4];
2. Uit onderzoek blijkt dat minder mensen gaan roken als ze niet geconfronteerd worden met tabaksproducten[5];
3. Minder verkooppunten dragen bij aan het beeld dat rookvrij de norm is. Verkrijgbaarheid van rook- en dampwaren op vrijwel elke straathoek past niet bij hoe schadelijk de producten zijn voor de gezondheid[6];

Nu wettelijke maatregelen nodig, want effectief

De beperking van de verkoop van tabak tot tabaksspeciaalzaken is effectief. Het direct beperken van tabaksverkoop tot tabaksspeciaalzaken zou 210.000 mensen van het roken af houden en mogelijk meer dan 100.000 sterfgevallen als gevolg van roken voorkomen. Om deze reden zijn wettelijke maatregelen nú logisch en noodzakelijk. Immers: hoe eerder maatregelen worden doorgevoerd, hoe sneller de Rookvrije Generatie in zicht komt en hoe meer we ziekte en overlijden door roken voorkomen. Ieder jaar overlijden nog steeds 20.000 Nederlanders aan de gevolgen van roken.

Ook aanverwante producten als de e-sigaret meenemen

We vinden het heel belangrijk dat ook aanverwante producten, zoals de e-sigaret, worden meegenomen bij het verminderen van het aantal verkooppunten. We willen kinderen namelijk net zo goed beschermen tegen deze schadelijke en verslavende producten.

---

[1]                  Dit blijkt uit het beleidsvoorstel van staatssecretaris Blokhuis en het onderliggende onderzoek dat in opdracht van            het ministerie is uitgevoerd door SEO Economisch onderzoek. Beide Kamerstukken zijn hier te vinden:                        https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2020/11/20/kamerbrief-over-verminderen-van-het-aantal-verkooppunten-van-tabaks-en-aanverwante-producten.

[2]                  Dit blijkt uit onderzoek uitgevoerd door Kantar in opdracht van Gezondheidsfondsen voor Rookvrij, onder 1.358               Nederlanders van 18 jaar en ouder in de periode van 14 t/m 24 februari 2020.

[3]                  67% is er voorstander van dat supermarkten stoppen, 71% van hen wil dat binnen een jaar; 63% wil dat                                       gemakswinkels stoppen, 73% van hen wil dit binnen een jaar. Dit blijkt uit onderzoek uitgevoerd door I&O                                     Research in opdracht van Gezondheidsfondsen voor Rookvrij, onder 1.197 Nederlanders van 18 jaar en ouder in   januari 2021.

[4]             Zie over het verband tussen verkooppunten en rookgedrag onder jeugd o.a. Marsh et al., ‘Association between density and proximity of tobacco retail outlets with smoking: A systematic review of youth studies’, Health &  Place 2020.

[5]             STIVORO (2012), De zichtbaarheid van tabaksproducten op verkooppunten. Beschikbaar via:          https://www.yumpu.com/nl/document/view/36651089/stivoro-en-kwf-kankerbestrijding-hebben-een-factsheet-

[6]             Monshouwer et al. (2014), Verkooppunten van tabaksproducten: synthese van wetenschappelijke kennis en praktijkkennis over de impact van het reduceren van het aantal verkooppunten en het beperken van de                                       zichtbaarheid van tabaksproducten. Utrecht: Trimbos-instituut. Beschikbaar via:                                                                    https://www.rijksoverheid.nl/binaries/rijksoverheid/documenten/rapporten/2014/01/01/verkooppunten-van-tabaksproducten/rapport-verkooppunten-van-tabaksproducten.pdf.

Gezondheidsfondsen voor Rookvrij (GvRV) vraagt samen met zorgprofessionals via een brief naar de Kamercommissie VWS expliciet aandacht voor het zo snel mogelijk invoeren van twee maatregelen rondom de e-sigaret. Het gaat om een verbod op smaakjes die aantrekkelijk zijn voor jongeren, en het invoeren van neutrale verpakkingen. De overheid zou de e-sigaret op dezelfde manier moeten reguleren als de tabakssigaret. De brief is verstuurd mede namens de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK), de Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose (NVALT) en Verslavingskunde Nederland.

E-sigaret schadelijker dan werd gedacht
In april 2020 publiceerde het Trimbos-instituut een factsheet over de e-sigaret, waaruit bleek dat e-sigaretten schadelijker zijn dan eerst werd gedacht. Daarnaast zijn er steeds meer aanwijzingen dat het gebruik van e-sigaretten voor jongeren een opstap is naar het roken van de traditionele sigaret. Om deze redenen spraken de gezondheidsfondsen en zorgprofessionals gezamenlijk hun zorg uit.

Op 23 juni 2020 heeft Staatssecretaris Blokhuis aangekondigd alle smaakjes in e-sigaretten, met uitzondering van de tabakssmaak, te gaan verbieden. Daarnaast wordt gewerkt aan regelgeving om de neutrale verpakkingseisen, die al gelden voor sigaretten en shag, ook te laten gelden voor de e-sigaret. In de brief vragen de gezondheidsfondsen en zorgprofessionals nogmaals expliciete aandacht voor deze twee in gang gezette maatregelen en benadrukken zij dat het belangrijk is dat deze zo snel mogelijk worden ingevoerd.

Rookvrij is ook vrij van e-sigaretten
Jaarlijks overlijden zo’n 20.000 mensen aan de gevolgen van roken. En wekelijks raken honderden kinderen aan roken verslaafd. Daarom zetten we ons gezamenlijk in voor een Rookvrije Generatie. Kinderen moeten beschermd worden tegen producten die zeer schadelijk zijn voor de gezondheid en ook nog eens heel verslavend zijn. E-sigaretten, of alternatieve vormen van roken, passen niet bij een Rookvrije Generatie.

Wij willen een wereld waarin geen kind meer begint met (e-)roken en niemand meer (over)lijdt aan de gevolgen daarvan.

Lees de volledige brief hier.

Iedere dag overlijden 55 mensen door (mee)roken

‘Maak ons blij, iedereen rookvrij.’ Met deze yell overhandigden kinderen vandaag in Nieuwspoort een oproepvideo aan staatssecretaris Blokhuis van Volksgezondheid. De kinderen voeren actie omdat zij rookvrij willen opgroeien en roepen politieke partijen op daarbij te helpen. In de video is te zien hoe kinderen Tweede Kamerleden aan de tand voelen over de Rookvrije Generatie en de prijs van sigaretten.

De kinderen in de leeftijd van 10-14 jaar vroegen Kamerleden van CDA, SP, D66 en ChristenUnie wat zij er van vinden dat er in Nederland elke dag 55 mensen overlijden door (mee) roken en waarom zij het belangrijk vinden dat er een Rookvrije Generatie komt.

Kamerleden stemmen voor duurder maken sigaretten

De Kamerleden zijn het er allemaal over eens dat er meer moet gebeuren om roken tegen te gaan. Volgens Henk van Gerven van de SP is roken de meest ongezonde verslaving die we in Nederland kennen. De Kamerleden vinden eensgezind dat sigaretten duurder moeten worden, omdat onderzoek bewijst dat dit werkt. “Het zal helpen bij mensen die al verslaafd zijn om minder snel nieuwe sigaretten te kopen”, denkt Carla Dik-Faber van de ChristenUnie. Het duurder maken van sigaretten maakt de keuze voor een alternatief makkelijker voor jongeren. Voor hetzelfde geld kun je ook met je vrienden naar de bioscoop. “En iets samen doen is toch veel leuker”, vindt Anne Kuik van het CDA. De Kamerleden mochten ‘stemmen’ op het bedrag dat een pakje sigaretten zou moeten kosten. Bij vijftien en twintig euro gingen  bij twee Kamerleden instemmend de groene bordjes omhoog en zelfs 30 euro werd spontaan genoemd door Antje Diertens van D66.

Staatssecretaris Blokhuis ondersteunt actie Rookvrije Generatie

Leerlingen van IKC de Waterlelie Zoetermeer en van het Griftland College in Soest werkten enthousiast mee aan deze actie, op verzoek van de Gezondheidsfondsen voor Rookvrij. In Nieuwspoort in politiek Den Haag overhandigden de leerlingen de video symbolisch aan de staatssecretaris. Blokhuis is enthousiast over het initiatief en nam de video – online –  vanuit zijn werkkamer in ontvangst. Als grondlegger van het Preventieakkoord onderdeel Roken staat de staatssecretaris pal achter de kinderen, liet hij in een reactie weten: “Heel tof dat jullie dit doen. Jullie vinden net als ik dat sigaretten duurder moeten worden. Goed bezig!”

Jongeren gevoeligst voor prijsstijging

Ook Michael Rutgers, voorzitter van Gezondheidsfondsen voor Rookvrij, vindt het geweldig hoe de kinderen invulling gaven aan de oproepactie. “Het is al lang bekend dat het verhogen van accijnzen de meest effectieve maatregel is om roken tegen te gaan, zeker onder jongeren. Als we met elkaar een Rookvrije Generatie willen realiseren, zijn dit soort maatregelen doorslaggevend. We roepen ook het toekomstige kabinet op de accijnzen flink  te blijven verhogen.”

De beweging ‘op weg naar een Rookvrije Generatie’ is een initiatief van het Longfonds, de Hartstichting en KWF. Met een groeiend aantal partijen en personen werken we toe naar een samenleving waarin opgroeiende kinderen worden beschermd tegen tabaksrook en de verleiding om te gaan roken. Dat lukt als we samen het goede voorbeeld geven en de omgevingen waar kinderen komen rookvrij maken. Iedereen kan iets doen. Zo gaan we samen op weg naar een Rookvrije Generatie.