Vandaag is het rapport HBSC 2017 Gezondheid en welzijn van jongeren (11-16 jaar) in Nederland gepubliceerd. Het HBSC-onderzoek wordt sinds 2001 elke vier jaar uitgevoerd door onderzoekers van de Universiteit Utrecht, het Trimbos-instituut en het Sociaal en Cultureel Planbureau en is samen met de Peilstationsonderzoeken van het Trimbos Instituut de belangrijkst bron voor rookprevalentiecijfers voor jongeren tot en met 16 jaar.
Het rapport laat zien dat jongeren tussen 2013 en 2017 minder zijn gaan roken. Een vergelijking met de meest recente cijfers over jeugdroken, het Peilstationsonderzoek uit 2015, laat ook een significante afname zien: het percentage jongeren dat ooit in het leven had gerookt nam tussen 2015 en 2017 af van 23 naar 17%, het percentage dat in de laatste maand had gerookt van 11 naar 8% en het percentage dat dagelijks had gerookt van 3 naar 2%.
ANR voorzitter Floris Italianer reageert op deze cijfers: “Deze nieuwe cijfers laten zien dat het de goede kant op gaat: steeds minder kinderen roken. En roken wordt steeds minder als normaal gezien. Dit zien we ook in de brede maatschappelijke beweging van meer rookvrije sportclubs, speeltuinen en andere plaatsen waar kinderen komen. Maar we zijn er nog niet: elke week raken honderden kinderen verslaafd aan roken. Met de hulp van het Rijk, gemeenten, maatschappelijke organisaties, bedrijven en de kinderen zelf kunnen we voorkomen dat kinderen ooit nog beginnen met roken. Zo werken we toe naar een volledig rookvrije generatie.”
Het HBSC-rapport en bijbehorende persbericht, waarin meerdere thema’s aan de orde komen, zijn te downloaden via https://hbsc-nederland.nl/
Het aantal rookvrije sportverenigingen is flink gegroeid: vanaf 1 september zijn in Nederland meer dan 550 sportclubs rookvrij, terwijl dat er vorig jaar nog ruim 150 waren. Deze stijging is mede te danken aan de steun van de vijf grote buitensportbonden (KNVB, KNKV, KNHB, Atletiekunie en KNLTB) en inzet door gemeenten, die bijdragen aan een Rookvrije Generatie. Dat zoveel clubs ervoor kiezen rookvrij te worden past bij de grote maatschappelijke steun voor rookvrije sport. Maar liefst 8 op de 10 Nederlanders wil dat sportterreinen waar kinderen komen rookvrij zijn[1].
Floris Italianer, directeur van de Hartstichting, is blij met de resultaten. “Roken wordt steeds minder als normaal gezien, en dan vooral in de buurt van kinderen. We zien dat ook gemeenten steeds meer hun verantwoordelijkheid nemen en in gesprek gaan over het rookvrij maken van hun lokale voorzieningen, zoals de sportterreinen. Iedereen wil dat zijn of haar kinderen gezond opgroeien, en roken hoort daar niet bij. Door sport in Nederland rookvrij te maken wordt de sportclub, een belangrijke plek in het leven van opgroeiende kinderen, een écht gezonde omgeving.”
Inmiddels zijn ruim 200 voetbalclubs geheel of gedeeltelijk rookvrij. Maar hockey is relatief gezien het hardst op weg: met 110 clubs is meer dan een derde van alle hockeyclubs rookvrij[2]. De meeste rookvrije sportclubs bevinden zich in Zuid-Holland, Noord-Holland en Gelderland.
[1] Onderzoek uit mei 2018, uitgevoerd door Kantar Public, in opdracht van KWF Kankerbestrijding.
In 2040 rookt geen enkele jongere nog. Die torenhoge ambitie komt te staan in het preventieakkoord waarover staatssecretaris Blokhuis (VWS) momenteel onderhandelt met diverse partijen. De aanpak van roken is een belangrijk onderdeel van die afspraken.
In de wandelgangen van een bijeenkomst over preventie zei Blokhuis vanmiddag: ,,In het preventieakkoord ligt de echte focus op 2040, bijvoorbeeld bij roken. Een tipje van de sluier: de doelstelling wordt dat geen enkele jongere dan nog rookt. Dit is wat het kabinet bedoelt met ‘de rookvrije generatie’.”
Momenteel heeft van alle leerlingen van 12 tot en met 16 jaar in het voortgezet onderwijs bijna een kwart (23 procent) ooit gerookt. Het percentage rokers loopt op van minder dan 1 procent in de brugklas naar 40 procent op 16-jarige leeftijd.
Rookvrije schoolpleinen
Bij de aanpak noemt Blokhuis een ‘heel simpel voorbeeld’: ,,Wij geven het onderwijsveld de kans de schoolpleinen rookvrij te maken. Lukt dat niet vóór 2020, dan gaan we dat dwingend voorschrijven per wetgeving. Maar je hoopt dat de cultuuromslag daarvoor heeft plaatsgevonden.”
De bewindsman benadrukt dat het waarmaken van de 0 procentambitie in 2040 betekent dat vooral jongeren met een praktisch opleidingsniveau en lager inkomen niet meer zullen roken; zij zijn nu oververtegenwoordigd in de statistieken.
Blokhuis: ,,De afgelopen vier jaar is er al heel veel bereikt in de aanpak van (beginnen met) roken. Ik denk echter dat er tegen 2040 een samenleving bestaat waarin jongeren zeggen: ,,Vroeger rookten ze, weet je dat nog?”
De Australische overheid doet er alles aan om het aantal rokers te verminderen. Door accijnsverhoging gaat een pakje sigaretten vanaf 1 september 30 dollar kosten, bijna 20 euro. “Een prijsstijging is de meest effectieve maatregel waardoor mensen minder gaan roken”, zegt professor Marc Willemsen van het Trimbos Instituut. “Een deel van de mensen zal stoppen met roken, een ander deel minderen.” Lees verder.
De gezondheidsfondsen Longfonds, KWF Kankerbestrijding, de Hartstichting, de Trombosestichting en het Diabetes Fonds slaan hun handen ineen met de onderzoeksoproep Tabaksontmoedigingsbeleid. De oproep is gebaseerd op de onderzoeksagenda tabaksontmoediging van de Alliantie Nederland Rookvrij (ANR), en het accent ligt op beleidsonderzoek.
Matchmakersbijeenkomst
Een toelichting op deze onderzoeksoproep volgt op donderdag 13 september, tijdens een matchmakersbijeenkomst voor onderzoekers, kennisspecialisten en beleidsmedewerkers. Komt u ook?
Zie hier voor meer informatie over deze onderzoeksoproep en voor aanmelding voor de matchmakersbijeenkomst.
Sigaretten zijn nog veel schadelijker voor de gezondheid dan gedacht. In sommige gevallen zijn de gehaltes aan teer en nicotine meer dan 20 keer hoger dan op de sigarettenpakjes staat vermeld.
Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) heeft voor 100 sigarettenmerken die in Nederland op de markt zijn, de teer-, nicotine- en koolmonoxidegehaltes gemeten met de Canadian Intense methode. Volgens het RIVM geeft de Canadese methode beter weer wat een roker werkelijk inhaleert.
Zeer zorgelijk
“We gingen er natuurlijk al van uit dat de resultaten slecht zouden zijn”, zegt staatssecretaris Blokhuis. “Daarom heeft mijn ambtsvoorganger ook om dit onderzoek gevraagd. Maar eerlijk gezegd ben ik toch van deze harde feiten geschrokken. Dat rokers eigenlijk bij alle sigaretten veel meer gif binnen krijgen dan ze wordt voorgehouden, van 2 tot 26 keer meer, is zeer zorgelijk.”
Op die van één sigaret na, kwamen alle gemeten waarden boven de wettelijk vastgestelde maxima uit. De uitkomsten van het onderzoek per sigaret staan op de website van het RIVM. “Je kunt van alle sigaretten dodelijk ziek worden, een gezonde keuze zit er niet tussen. Maar het is goed om te checken hoeveel gif je nou echt binnenkrijgt van jouw eigen sigaret “, zegt de staatssecretaris.
Hij neemt het onderzoek morgen in ontvangst. Blokhuis maakt zich in de Europese Unie sterk voor gebruik van een nieuwe, eerlijke meetmethode voor sigaretten. De commissie die de huidige methode heeft opgesteld, wordt volgens hem flink beïnvloed door de tabaksindustrie.
De oude test
Het RIVM gaf een aantal weken geleden aan de oude manier van testen veel te slecht te vinden. Onder andere om die reden stapten ze uit de commissies die gaan over de hoeveelheid rotzooi in sigaretten.
Volgens het RIVM was de test niet nauwkeurig genoeg vanwege de gaatjes in de sigarettenfilters. “Door die gaatjes komt er frisse lucht bij de rook en meet je afgezwakte teer-en-nicotinewaarden”, vertelde een onderzoeker begin mei. Een roker drukt die gaatjes dicht tijdens het roken.
NOS op 3 maakte toen een video met een uitleg over de oude testmethode:
Video afspelen01:59Deze machine test jouw sigaretten Bron: NOSFoto: RIVM
De beslissing van supermarktketen Lidl om te stoppen met de verkoop van tabak wordt door de organisaties verenigd in de Alliantie Nederland Rookvrij met instemming ontvangen.
Voorzitter van de Alliantie Nederland Rookvrij Floris Italianer: `Dit is een fantastisch besluit dat wij van harte toejuichen. En niet alleen wij: de meerderheid van de Nederlanders en het nieuwe kabinet is voorstander van een Rookvrije Generatie: een maatschappij waarin niemand meer overlijdt aan de gevolgen van roken en kinderen rookvrij opgroeien.
Lidl is de eerste supermarkt die stopt met de verkoop van dodelijke tabaksproducten. Daarmee is het een voorbeeld voor de sector als het gaat om het beschermen van de jeugd tegen de schadelijke gevolgen van tabak.
De Alliantie Nederland Rookvrij is een initiatief van KWF Kankerbestrijding, Hartstichting en Longfonds. Meer dan honderd andere organisaties hebben zich inmiddels aangesloten.
Italianer: `Ik feliciteer Lidl met deze belangrijke stap en het nemen van deze leiderschapsrol. Andere supermarkten moeten dit voorbeeld volgen.`
Roken is verreweg de nummer één vermijdbare oorzaak van ziekte en sterfte in Nederland. Jaarlijks sterven 20.000 Nederlanders aan de gevolgen van roken. Wekelijks raken honderden kinderen verslaafd aan tabak. Wetenschappelijk is bewezen dat zien roken, doet roken. Hoe minder verkooppunten, hoe minder kinderen in aanraking komen met dit dodelijke product.
Tabaksontmoediging verdient de hoogste prioriteit en is een verantwoordelijkheid van ons allemaal
Vandaag staan we wereldwijd stil bij de gevolgen van roken. Iedereen weet dat roken slecht is. Toch is tabaksverslaving nog steeds de grootste oorzaak van ziekte en sterfte. Elk half uur sterft er in ons land een ouder, grootouder of andere familielid, vaak al voor het pensioen, als gevolg van een ziekte die door het roken is veroorzaakt. Met meer dan 20.000 doden per jaar is roken en meeroken de grootste bedreiging van de volksgezondheid in Nederland. Het voorkomen van en stoppen met roken zou ons inziens de hoogste prioriteit moeten zijn binnen de zorg. Helaas is de werkelijkheid anders.
Als rokers bij ons komen, is het vaak al te laat. Dagelijks ervaren wij als artsen de ernstige gevolgen van het roken: De man die al jaren klust aan een camper om na zijn pensioen mee door Europa te toeren, maar die zijn pensioen niet haalt. De jonge vrouw met baarmoederhalskanker, die na de behandeling nooit zelf kinderen zal kunnen krijgen. Ouders die hun kindje verliezen door wiegendood, zonder duidelijke oorzaak en dan als arts weten dat roken van de ouders de kans op wiegendood verdubbelt.
Het gaat ons aan het hart hoeveel verdriet roken veroorzaakt. Het grootste deel van onze rokende patiënten is als puber begonnen. Een leeftijd waarop je snel verleid wordt en verslaafd raakt. De sigaret is net zo verslavend als heroïne en cocaïne, maar op meer plekken te verkrijgen dan brood. De sociale besmetting is enorm groot, zeker zolang we sigaretten behandelen als een normaal product en er op zoveel plekken gerookt wordt. Is het dan terecht om te spreken van ‘eigen schuld’ wanneer iemand ziek wordt door het roken? Wij vinden van niet. Het helpen van rokers bij het stoppen met roken en ervoor zorgen dat kinderen beschermd worden en nooit beginnen, is een verantwoordelijkheid van ons allemaal.
Om een statement te maken, zijn wij daarom de straat op gegaan. We confronteren rokers met de gevolgen van het roken en bieden ze hulp aan bij het stoppen. Vanuit het hart, omdat ze het leven meer dan waard zijn. De korte film die hiervan is gemaakt, is vanaf vandaag online en als voorfilm te zien in de Nederlandse bioscopen. Ons doel is om hiermee het bewustzijn te vergroten over de brede schade die door roken wordt veroorzaakt. Daarnaast willen we het geven en vragen van hulp bij stoppen stimuleren.
Stoppen met roken is moeilijk, maar mogelijk. Steun vanuit de omgeving en vanuit zorgverleners, zoals de huisarts, is vaak cruciaal bij het overwinnen van de verslaving.
Onze collega’s in de zorg roepen we daarom op om stelling te nemen, zowel in als buiten de spreekkamer. We benadelen de patiënt als we het roken en de gevolgen niet bespreken. Help voorkomen dat kinderen gaan roken en bied je rokende patiënten hulp aan bij het stoppen of verwijs door. Doe dit zo vaak en vroeg mogelijk, voordat het roken onherstelbare schade heeft aangericht.
Zo redden we samen levens. Het is tijd.
Noor Rikkers, kinderlongarts, Leids Universitair Medisch Centrum Luc van Lonkhuijzen, gynaecologisch oncoloog, Academisch Medisch Centrum Amsterdam Joep Teijink, vaatchirurg, Catharina Ziekenhuis Eindhoven Robert van de Graaf, verslavingsarts, Verslavingszorg Noord Nederland Wanda de Kanter, longarts, Antoni van Leeuwenhoek, Nederlands Kanker Instituut Miriam de Kleijn, huisarts-adviseur en epidemioloog, lid van de raad van toezicht Hartstichting Leonard Hofstra, cardioloog, Cardiologie Centra Nederland, Bijzonder Hoogleraar Cardiologie VUMC Ilona Statius Muller, huisarts en initiatiefnemer Amsterdams Rookalarm
Op verkleindekans.nl vind je informatie over het geven en vragen van hulp bij stoppen.
Derdehands rook is de rook die achterblijft nadat een roker klaar is met roken. Ook als je alleen maar buiten rookt, neem je derdehands rook toch aan je kleren, haren en handen mee naar binnen. Jonge kinderen zijn extra kwetsbaar voor de gevolgen van derdehandsrook. Zij stoppen veel dingen in hun mond en kruipen vaak over de vloer. Onderzoekers Jeroen Bommelé en Margriet van Laar betogen in hun artikel over derdehands rook dat zorgprofessionals ouders niet enkel moeten adviseren om buiten te roken, maar hen vooral moeten stimuleren om helemaal te stoppen met roken. Alleen rookvrije ouders zorgen voor een echt rookvrij huis.
Lees hier het hele artikel. Het artikel is een vervolg op de notitie Derdehands rook die in 2017 gepubliceerd werd.
NN Group heeft samen met haar vermogensbeheerder NN Investment Partners (NN IP) besloten tabak van al haar beleggingen uit te sluiten. Op dit moment is tabak al uitgesloten in de speciale fondsen en mandaten voor maatschappelijk verantwoord beleggen (SRI), waaronder duurzame en impactproducten, die NN IP namens zijn klanten beheert.
Maatschappelijke kosten tabak
De beslissing om de uitsluiting uit te breiden tot alle fondsen en mandaten van eigen fondsen en klanten maakt onderdeel uit van het verantwoorde beleggingsbeleid dat de verzekeraar nastreeft. Jelle van der Giessen, Chief Investment Officer NN Group: “We zijn tot het besluit gekomen dat tabak niet langer past in onze benadering van verantwoord beleggen. De beslissing houdt rekening met bezorgdheid over de volksgezondheid. Het is niet mogelijk om op verantwoorde wijze tabaksproducten te gebruiken. Dit geldt ook voor de economische last voor de samenleving via de geëxternaliseerde economische en maatschappelijke kosten van tabak en hoe dit beleggers kan beïnvloeden. ”
Afstoten aandelen
Binnen een jaar moeten alle aandelen en vastrentende waarden van tabaksproducenten zijn afgestoten. De uitsluiting is van toepassing op alle onderlinge fondsen beheerd door NN IP. Voor cliëntactiva die op discretionaire wijze worden beheerd, zal NN IP niet desinvesteren zonder voorafgaand overleg. Met betrekking tot de algemene rekeningactiva van NN Group gaat het om tabaksinvesteringen middels bedrijfsobligaties. Deze zullen onmiddellijk worden afgestoten of tot het einde van de looptijd worden verkocht.
