Onderzoek: vooral VMBO-ers en mensen in arme wijken in aanraking met tabaksverkoop
Vmbo-scholieren en mensen in arme wijken worden veel vaker geconfronteerd met tabaksverkooppunten dan anderen. Dit blijkt uit nieuw onderzoek van het Amsterdam UMC. Zo worden vmbo-leerlingen 2,5 keer vaker blootgesteld aan tabakswinkels rond school dan vwo-leerlingen. Ook zijn er in armere buurten veel meer (e)-sigaretten verkooppunten dan in rijkere buurten.
De Gezondheidsfondsen voor Rookvrij (Harststichting, KWF en Longfonds) roepen de politiek daarom op snel met een vergunningsstelsel te komen om het aantal verkooppunten voor tabak en vapes (e-sigaretten) effectief en gericht te kunnen verminderen. Als we het doel van een Rookvrije Generatie in 2035 willen halen is het ook noodzakelijk de toenemende kansenongelijkheid gezond en rookvrij op te groeien een halt toe te roepen.
Het onderzoek geeft reden tot zorg volgens projectcoördinator dr. Mirte Kuipers van Amsterdam UMC: “Het onderzoek laat zien dat het in de armste buurten om bijna zeven keer meer verkooppunten per vierkante kilometer gaat dan de rijkste buurten. Bovendien vonden we dat jongeren die vaker in aanraking komen met tabaksverkooppunten roken sociaal geaccepteerder vinden, wat de kans groter maakt dat zij worden verleid om zelf ook te gaan roken.”
Jongeren massaal verleid
Hartstichting-directeur Hans Snijder namens de Gezondheidsfondsen voor Rookvrij: “De politiek blijft op dit moment enorm achter bij wat er in de praktijk nodig is: een vergunningsstelsel voor tabaksverkoop is bittere noodzaak. Jongeren worden massaal verleid om te gaan roken en vapen. We hebben in het Preventieakkoord met z’n allen afgesproken dat we kinderen rookvrij willen laten opgroeien. Een situatie waarin vmbo-jongeren verleid worden door bovengemiddeld veel verkooppunten is daar ernstig mee in strijd en wat ons betreft onacceptabel.”
Vergunningstelsel noodzakelijk
In het onderzoek Tabak uit het Zicht van Amsterdam UMC zijn, naast niet-rokende jongeren, ook rokende jongeren onderzocht. Onderzoeker Kuipers: “Jongeren onder de leeftijdsgrens van 18 jaar vertelden dat zij vapes en sigaretten vooral in tabaks- en gemakswinkels meekrijgen.” Een vergunningsstelsel maakt de handhaving van de leeftijdsgrens in gemakszaken beter uitvoerbaar. Met een vergunningstelsel kunnen overheden bovendien beter sturen op een vermindering van het totale aantal verkooppunten en de verdeling daarvan over wijken. Na het verbod op supermarktverkopen in 2024 dreigt een verschuiving in plaats van een daling.
Debat
Op 8 december debatteert de Tweede Kamer over het terugdringen van het aantal verkooppunten van tabak en diverse andere aangekondigde maatregelen voor tabakspreventie. De gezondheidsfondsen hebben een lijst van punten gepubliceerd die in hun ogen noodzakelijk zijn om een Rookvrije Generatie sneller te realiseren.