Auteur: maaike

Kankerpatiënten, ziekenhuizen, artsen en verschillende gezondheidsfondsen roepen vandaag supermarkten, tankstations en gemakszaken op om per direct te stoppen met de verkoop van sigaretten.

Rookwaar uit de schappen

In de oproep worden de verkopers verzocht om nú al het rookwaar uit de schappen te halen. “Wij vinden het onbegrijpelijk dat supermarkten, gemakszaken en tankstations een product verkopen dat zoveel schade berokkent’’, verklaren ruim twintig ziekenhuizen en een elftal organisaties waaronder kinderartsen, longartsen, internisten en oncologen.

Lidl

Lidl stopte als enige supermarktketen in 2021 met de verkoop van tabak. Verslavingsarts Robert van de Graaf, noemt het ‘schijnheilig’ dat ‘andere supermarkten die pretenderen gezond en duurzaam te zijn, dergelijke dodelijke producten blijven verkopen’. “Tegen mijn patiënten zeg ik ook: gewoon naar de Lidl, niet meer naar die andere boeven.’’

De Hartstichting, KWF en Longfonds zien in het nieuwe coalitieakkoord veel kansen om de aanpak voor een Rookvrije Generatie te versterken. In het coalitieakkoord is vastgelegd dat de doelstellingen uit het Nationaal Preventieakkoord worden voortgezet met als doel om in 2040 een Gezonde Generatie te realiseren. Dit betekent dus dat er hard moet worden ingezet op het realiseren van een Rookvrije Generatie. Partijen zijn wel enigszins verbaasd dat het terugdringen van roken niet explicieter genoemd wordt, gezien de enorme urgentie met 20.000 doden per jaar.

We zijn er nog niet

De afgelopen jaren zijn er belangrijke stappen gezet om roken minder aantrekkelijk te maken, mede dankzij het Nationaal Preventieakkoord en verschillende moties en amendementen, maar we zijn er nog niet. We weten dat de ambitie om een Rookvrije Generatie te realiseren onder druk staat, doordat de meest effectieve maatregel uit het Preventieakkoord (accijnsverhoging) met een jaar vertraging wordt doorgevoerd. Gezien de afspraken in het coalitieakkoord vertrouwen we er echter op dat het nieuwe kabinet zo snel mogelijk samen met ons de volgende stappen zet en het Nationaal Preventieakkoord wordt aangescherpt met nieuwe afspraken en maatregelen op het gebied van roken zoals het verminderen van het aantal verkooppunten van tabak en het verhogen van de prijs met minimaal 10% per jaar. Ook wij blijven ons daarbij onverminderd inzetten voor een Rookvrije Generatie.

Rookvrij opgroeien

Niemand wil immers dat kinderen gaan roken. Het is een dodelijke verslaving waar je niet makkelijk vanaf komt. Toch beginnen nog iedere week honderden kinderen met roken. Ruim de helft van de mensen die blijft roken, sterft vroegtijdig aan de gevolgen ervan. Dat zijn ongeveer 20.000 Nederlanders per jaar. Daarom moet ieder kind dat geboren wordt, de kans krijgen om rookvrij op te groeien. Daar hebben we het kabinet hard bij nodig.

Aanscherpen Nationaal Preventieakkoord

De Rookvrije Generatie kan worden versterkt en versneld door het Nationaal Preventieakkoord aan te scherpen met nieuwe afspraken en maatregelen. Het gaat dan in ieder geval om vijf belangrijke maatregelen:

• In het Preventieakkoord staat het voornemen dat de prijs van een pakje sigaretten in 2023 naar 10 euro stijgt. Het is essentieel dat dit inderdaad gebeurt en dat ook daarna de prijs jaarlijks blijft stijgen door een accijnsverhoging van minimaal 10%.
• Daarnaast moeten verdere stappen worden gezet om te zorgen dat tabak zo snel mogelijk alleen nog in tabaksspeciaalzaken wordt verkocht.
• Ook mogen aanverwante producten als de e-sigaret niet worden vergeten. Die zijn nu nog te aantrekkelijk voor jongeren, vanwege mooie verpakkingen, smaakjes en een lagere prijs.
• Verder zijn meerjarige overheidscampagnes hard nodig, om te stimuleren dat volwassenen stoppen met roken en te zorgen voor brede bewustwording over de schadelijkheid van roken.
• Tot slot is goede en toegankelijke ondersteuning bij stoppen met roken voor iedereen van groot belang.

De drie Gezondheidsfondsen, initiatiefnemers van de Rookvrije Generatie, doen een urgente oproep richting de politiek om een accijnsverhoging op tabak te realiseren in 2022. Verhogingen van de prijs van tabaksproducten worden wereldwijd gezien als de meest effectieve maatregel om roken terug te dringen. Als er voor 31 december geen wijziging van het Belastingplan 2022 wordt voorgesteld, betekent dit dat de in het Preventieakkoord afgesproken accijnsverhoging niet plaatsvindt en het bereiken van een Rookvrije Generatie vertraagt. Het doel van het preventieakkoord is een rookvrije generatie in 2040.

“Vertraging kost letterlijk levens”

Michael Rutgers, voorzitter Gezondheidsfondsen voor Rookvrij: “Nog steeds beginnen er iedere week honderden kinderen met roken en er overlijden jaarlijks 20.000 mensen aan de gevolgen van roken. Dit moet stoppen en we weten dat accijnsverhoging de meest effectieve maatregel hiervoor is. Het mag niet zo zijn dat de trage kabinetsformatie een bom legt onder deze urgente maatregel. We hebben in 2018 in het preventieakkoord afspraken met elkaar gemaakt. Iedere vertraging kost letterlijk levens.”

Afspraken Preventieakkoord

In het Preventieakkoord staat dat de prijs van een pakje sigaretten via accijnsverhoging verder verhoogd kan worden tot €10,- in 2023, na evaluatie van de accijnsverhoging van 2020. De resultaten van deze evaluatie door het RIVM zijn positief: 11 procent van de ondervraagde rokers is na de accijnsverhoging van 2020 gestopt met roken. Dat is beduidend meer dan de circa 3 procent rokers die gemiddeld per jaar stoppen. Daarnaast is 25 procent van de ondervraagde rokers minder gaan roken.

Kans om rookvrij op te groeien

Daarom roepen KWF, Hartstichting en Longfonds de politiek op om alles te doen wat in hun macht ligt om de reeds voorgenomen accijnsverhoging van sigaretten op te nemen in het belastingplan 2022 en ook de accijnzen op andere tabaksproducten te laten meestijgen. Zo krijgen onze kinderen de kans om rookvrij op te groeien.

Lees ook het artikel in De Trouw: ‘Pas bij 60 euro per pakje wil de roker stoppen’.

Vergeleken met andere landen heeft de Nederlandse overheid de tabakslobby in 2020 beter op afstand gehouden. Dat blijkt uit onderzoek van het Trimbos-instituut in opdracht van Gezondheidsfondsen voor Rookvrij. “Maar de overheid moet wel scherp blijven,” waarschuwt programmahoofd Tabak Marc Willemsen.

Altijd andere belangen

Marc: “De tabaksindustrie zoekt telkens nieuwe manieren om het publiek, en dus ook politici, te bereiken. Zo hebben ze dit jaar politici proberen te bereiken met een nieuwe campagne waarbij het lijkt alsof de tabaksindustrie mensen wil helpen van het roken af te komen. Politici moeten zich realiseren dat de tabaksindustrie nooit een deel van de oplossing is. Zij hebben altijd andere belangen.”

Geen bewijs voor inmenging beleid

Uit het ‘Tobacco Industry Interference’-onderzoek blijkt dat er geen bewijs is gevonden in openbare bronnen van directe inmenging van de tabaksindustrie in het huidige tabaksontmoedigingsbeleid. Contact tussen overheid en de tabaksindustrie is alleen toegestaan als het noodzakelijk is om wet- en regelgeving goed uit te voeren en moet gemeld worden in het transparantieregister. Willemsen: “Dat is goed nieuws, hoewel er nog wel ruimte voor verbetering is bij de douane en als het gaat om het gepast gebruik van het transparantieregister.”

Transparantieregister

Uit het onderzoek blijkt dat het transparantieregister nog niet goed gebruikt wordt. Willemsen: “Sommige documenten zijn pas negen maanden na een overleg online geplaatst. Hierdoor is het lastig te achterhalen of de industrie invloed heeft gehad. Ook hier moet de overheid dus scherp blijven en ervoor zorgen dat ze dit register goed gebruiken.”

Verder limiteren van samenwerkingsafspraken

De douane en de tabaksindustrie werken samen om fraude en smokkel van tabaksproducten tegen te gaan. De huidige samenwerking tussen de douane en de tabaksindustrie is voor onbepaalde tijd. Dat is ongebruikelijk én onwenselijk. Willemsen: “De douane is onderdeel van het ministerie van Financiën, waar ook besloten wordt over de tabaksaccijns. Accijns is een belangrijk onderdeel van het Nationaal Preventieakkoord. Het is dus zeer onwenselijk dat er aan de ene kant afspraken zijn met de tabaksindustrie en er aan de andere kant tegen gestreden wordt: in hetzelfde ministerie! De samenwerkingsafspraken die zijn gemaakt moeten dus (verder) gelimiteerd worden.”

Internationale ranking

Het rapport maakt deel uit van de Global Tobacco Industry Interference Index. Hier doen tachtig landen aan mee. Wereldwijd staat Nederland op de 6e plek. In Europa (zestien landen die meedoen) staat Nederland op de derde plek. Vorig jaar heeft Nederland ook meegedaan aan dit onderzoek.

---

Wat is de Tobacco Industry Interference Index?
In 2003 tekende de overheid het WHO-Kaderverdrag inzake tabaksontmoediging. Daarmee heeft de overheid vastgelegd dat zij de tabaksindustrie op afstand houdt bij het maken van tabakswetgeving en – beleid. De Tobacco Industry Interference Index bekijkt aan de hand van een aantal indicatoren of de overheid daadwerkelijk alleen noodzakelijke contacten met de industrie onderhoudt. Dit rapport maakt deel uit van de Global Tobacco Industry Interference Index.

De Hartstichting, KWF en Longfonds vinden het onbegrijpelijk dat het kabinet niet van plan is om in 2022 een grote accijnsverhoging op tabak door te voeren. Wij zijn zeer teleurgesteld en hopen dat de Tweede Kamer zich alsnog uitspreekt voor een accijnsverhoging. Dat is belangrijk, want nog steeds raken elke week honderden kinderen verslaafd aan roken. En nog steeds sterven elk jaar ongeveer 20.000 Nederlanders aan de gevolgen ervan. Talloze onderzoeken en buitenlandse voorbeelden laten zien dat stevige prijsverhoging de meest effectieve manier is om roken terug te dringen. In het Nationaal Preventieakkoord is daarom het voornemen opgenomen om de prijs van een pakje sigaretten stapsgewijs te verhogen tot €10,- in 2023. Het kabinet zet daar nu een streep doorheen, door in het Belastingplan 2022 geen accijnsverhoging op te nemen. Daarmee kiest het kabinet ervoor om het realiseren van een Rookvrije Generatie te vertragen.

Prijsverhoging: meest effectieve maatregel richting een Rookvrije Generatie

Met de Rookvrije Generatie willen wij – de Hartstichting, KWF en Longfonds – rookvrij opgroeien vanzelfsprekend maken. Structurele, substantiële verhoging van de prijs van tabaksproducten (door hogere accijnzen) is de meest effectieve maatregel om roken terug te dringen.[i] Jongeren en jongvolwassenen zijn zelfs extra gevoelig voor prijsverhoging, zo blijkt uit internationaal onderzoek. Als reden wordt onder meer genoemd dat zij vaak minder te besteden hebben. Een prijsverhoging raakt hen harder in de portemonnee.[ii]

Prijsverhoging logisch na positieve resultaten evaluatie RIVM

Zoals afgesproken in het Nationaal Preventieakkoord is de accijns op een pakje sigaretten in 2020 zodanig verhoogd dat de prijs met €1,- is gestegen, naar ongeveer €8,- per pakje. In het Preventieakkoord staat dat de prijs van een pakje sigaretten via accijnsverhoging verder verhoogd kan worden tot €10,- in 2023. Dit zou echter pas plaatsvinden na een evaluatie van de accijnsverhoging van 2020.

De resultaten van de evaluatie door het RIVM waren positief: 11 procent van de ondervraagde rokers is na de accijnsverhoging van 2020 gestopt met roken. Dat is beduidend meer dan de circa 3 procent rokers die gemiddeld per jaar stoppen. Daarnaast is 25 procent van de ondervraagde rokers minder gaan roken.[iii]

Er is op basis van de evaluatie dus geen enkele reden om de voorgenomen accijnsverhoging niet door te laten gaan. Toch heeft het kabinet de benodigde accijnsverhoging van €1,- per pakje sigaretten niet opgenomen in het Belastingplan 2022. De Hartstichting, KWF en Longfonds vinden het onbegrijpelijk en enorm teleurstellend dat het kabinet ervoor kiest om zo het realiseren van een Rookvrije Generatie te vertragen. Zij roepen Tweede Kamerleden op om zich tegen dit besluit te verzetten bij de behandeling van het Belastingplan.

---

[i] Trimbos instituut (2020). Effecten van accijns en prijs op het gebruik van tabaksproducten. Utrecht: Trimbos-instituut. Beschikbaar via: https://www.trimbos.nl/aanbod/webwinkel/product/af1357-effecten-van-accijns-en-prijs-op-het-gebruik-tabaksproducten.

[ii] Zie eindnoot i. Ook uit recent Nederlands onderzoek zijn hiervoor aanwijzingen beschikbaar, zie Visscher, K., Everaars, B., Suijkerbuijk, A., De Wit, A. (2021). Prijsgevoeligheid van rokende jongeren. Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Beschikbaar via: https://www.rivm.nl/documenten/prijsgevoeligheid-van-rokende-jongeren.

[iii] Visscher, K., Lambooij, M., Suijkerbuijk, A., Van Gils, P., De Wit, A. (2021). Prijsgevoeligheid van rokers. Gedragseffecten van accijnsverhoging: stoppen, minderen, goedkoper product roken of kopen over de grens? Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Beschikbaar via: https://www.rivm.nl/publicaties/prijsgevoeligheid-van-rokers-gedragseffecten-van-accijnsverhoging-stoppen-minderen.

[iv] Zie eindnoot iii.

Slechts 1 op de 10 huisartsen geeft aan alle patiënten die roken het advies om te stoppen. “Veel te weinig”, zegt Esther Croes, arts-epidemioloog bij het Trimbos-instituut. “Het gaat al mis bij de vraag die eraan voorafgaat: rookt u?”

Uit een verkenning naar de stoppen-met-rokenzorg in de huisartsenpraktijk blijkt dat slechts 1 op de 5 huisartsen deze belangrijke vraag aan iedere patiënt stelt. “De huisarts speelt een sleutelrol in de stoppen-met-rokenzorg. Hier valt nog veel te winnen.”

Stop met roken: dat advies moet de huisarts jaarlijks geven

De NHG-Behandelrichtlijn voor huisartsen adviseert om alle rokers in de praktijk een stopadvies te geven. Toch geeft slechts 10% van de huisartsen die de vragenlijst hebben ingevuld, aan dit bij vrijwel alle rokende patiënten te doen. Een groot deel van de huisartsen geeft wel aan meestal een stopadvies te geven wanneer een patiënt gemotiveerd is om te stoppen of wanneer het roken ter sprake komt, maar dit gebeurt dus nog lang niet altijd. De NHG-Behandelrichtlijn adviseert om ook bij rokers die ongemotiveerd zijn een stopadvies te geven en het stopadvies bij voorkeur jaarlijks te geven. In elk geval bij elk contact waarbij aan roken gerelateerde klachten voorkomen. Croes:  “Het is belangrijk om geen enkele roker in de kou te laten staan: sommige rokers hebben wat meer zetjes nodig. Zij moeten jaarlijks een stopadvies krijgen. ”

Ondersteuning bij stoppen met roken

Voor een effectieve ondersteuning aan mensen die willen stoppen met roken, is het belangrijk dat huisartsen begeleiding aanbieden. Dat hoeven ze niet zelf te doen. Huisartsen kunnen hiervoor ook doorverwijzen. Volgens de NHG-Behandelrichtlijn heeft gedragsmatige begeleiding de voorkeur, zoals individuele gesprekken of groepsbegeleiding. Medicijnen kunnen daarop een aanvulling zijn. Ruim 1 op de 5 huisartsen biedt echter niet altijd  gedragsmatige begeleiding aan als medicijnen worden voorgeschreven. Croes: “Dat is een gemiste kans, want juist tijdens de gedragsmatige begeleiding leert een roker waar de valkuilen liggen.”

Regionale stoppen-met-rokenzorg moet verbeterd worden

Om passende stoppen-met-rokenzorg te kunnen bieden, heeft een huisarts een overzicht nodig van het aanbod in de regio. De meerderheid van zorgverleners in de huisartsenpraktijk zegt goed op de hoogte te zijn van het regionale stoppen-met-rokenzorg aanbod. 21% van zorgverleners in de huisartsenpraktijkgeeft echter aan niet op de hoogte te zijn van het actuele aanbod. De samenwerking in de regio kan nog flink verbeterd worden: de meeste praktijken (57%) geven aan dat er geen regionale samenwerkingsafspraken over stoppen met roken zijn, slechts 16% geeft aan dat er wel afspraken zijn en 18% geeft aan het niet te weten.

Verkenning naar de stoppen-met-rokenzorg bij huisartsen

Voor het onderzoek is een vragenlijst verstuurd naar 500 huisartsenpraktijken binnen een representatieve steekproef van 36 Nederlandse gemeenten (10% van het totaal aantal Nederlandse gemeenten). In totaal hebben 137 respondenten uit 111 huisartsenpraktijken van 34 gemeenten de vragenlijst ingevuld. De aanbevelingen uit de verkenning worden verspreid onder zorgverleners.

Bekijk de belangrijkste resultaten in het rapport en in de infographic.

Nog steeds raken elke week honderden kinderen verslaafd aan roken. Er is dus geen tijd te verliezen: nú is het moment om een volgende stap te zetten richting een Rookvrije Generatie. Uit talloze onderzoeken en ervaringen uit het buitenland blijkt dat substantiële verhoging van de prijs van tabak de meest effectieve maatregel is om roken terug te dringen. Jongeren zijn zelfs extra gevoelig voor prijsverhoging, zo blijkt uit onderzoek. Bovendien vindt driekwart van de Nederlanders het voorkomen dat jongeren beginnen met roken een goede reden om de accijns te verhogen.[1] Uit de evaluatie van het RIVM in opdracht van het ministerie van VWS blijkt dat na de accijnsverhoging van 2020 11 procent van de ondervraagde rokers is gestopt met roken. Dat is meer dan de circa 3 procent rokers die gemiddeld per jaar stoppen. Dit laat opnieuw zien dat accijnsverhoging wérkt. Daarom roept Gezondheidsfondsen voor Rookvrij de politiek op om de reeds voorgenomen accijnsverhoging van sigaretten op te nemen in het belastingplan 2022 en ook de accijnzen op andere tabaksproducten te laten meestijgen. Zo krijgen onze kinderen de kans om rookvrij op te groeien.

Prijsverhoging: de meest effectieve maatregel richting een Rookvrije Generatie

Met de Rookvrije Generatie willen wij – de Hartstichting, KWF en Longfonds – rookvrij opgroeien vanzelfsprekend maken. Dit betekent vrij van blootstelling aan tabaksrook en de verleiding om te gaan roken. Structurele, substantiële verhogingen van de prijs van tabaksproducten (door hogere accijnzen) worden wereldwijd gezien als de meest effectieve maatregel om roken terug te dringen.[2] Jongeren en jongvolwassenen zijn zelfs extra gevoelig voor prijsverhoging, zo blijkt uit internationaal onderzoek.[3] Ook uit recent Nederlands onderzoek zijn hiervoor aanwijzingen beschikbaar.[4] De maatregel is daarom een onmisbaar component in het brede pakket van activiteiten en maatregelen dat nodig is om tot een Rookvrije Generatie te komen.

Prijsverhogingen naar €10,- per pakje sigaretten in 2023 zijn essentieel

In navolging van het Nationaal Preventieakkoord is de accijns op een pakje sigaretten in 2020 zodanig verhoogd dat de prijs met €1,- is gestegen, naar ongeveer €8,- per pakje. Dat is een mooie eerste stap, maar om de benodigde impact te genereren op weg naar een Rookvrije Generatie zijn verdere accijnsverhogingen hard nodig.

In het Preventieakkoord staat dat de prijs van een pakje sigaretten via accijnsverhoging verder verhoogd kan worden tot €10,- in 2023, maar pas na evaluatie van de accijnsverhoging van 2020. De resultaten van deze evaluatie door het RIVM zijn positief: 11 procent van de ondervraagde rokers is na de accijnsverhoging van 2020 gestopt met roken. Dat is beduidend meer dan de circa 3 procent rokers die gemiddeld per jaar stoppen. Daarnaast is 25 procent van de ondervraagde rokers minder gaan roken. De accijnsverhoging heeft er niet toe geleid dat veel meer mensen hun rookwaar over de grens gingen kopen, al speelt daarbij ook mee dat de grens met België gesloten was tijdens de eerste lockdown. Het RIVM denkt dat het niet erg waarschijnlijk is dat een groot deel van de Nederlandse rokers bij verdere prijsstijgingen vaker naar het buitenland reist om daar zijn rookwaren te kopen.[5]

Er is dus alle reden om nú de volgende stap te zetten naar een Rookvrije Generatie, te beginnen met het vastleggen van een accijnsverhoging van ongeveer €1,- per pakje sigaretten in het belastingplan 2022.

Na 2023 minimaal 10 procent accijnsverhoging per jaar

Ook na 2023 zijn accijnsverhogingen nodig van minimaal 10 procent per jaar. Het IBO Gezonde leefstijl concludeerde in 2016 dat “grote accijnsverhogingen effectiever zijn in het tegengaan van rookgedrag dan een stapeling van opeenvolgende kleine verhogingen”.^[6] Daarbij wordt verwezen naar verhogingen van 10 tot 20 procent. Ook de Wereldbank adviseert om niet terughoudend te zijn met grote accijnsverhogingen op tabaksproducten (“go big, go fast”).^[7] Met verdere accijnsverhogingen van minimaal 10 procent per jaar sluiten we ook aan bij internationale best practices van koplopers als Australië en Nieuw-Zeeland.^[8]

Prijzen van andere tabaksproducten stijgen mee

Bij accijnsverhogingen op sigaretten mogen andere tabaksproducten, zoals shag en cigarillo’s, niet worden vergeten. Wanneer de prijs van sigaretten meer stijgt dan de prijs van een ander tabaksproduct, stappen rokers mogelijk over naar het goedkopere product.^[9] Dit ondermijnt het positieve effect van accijnsverhogingen. De richtsnoeren bij het internationale WHO-Kaderverdrag inzake tabaksontmoediging bevelen daarom aan om alle tabaksproducten op een vergelijkbare manier te belasten.[10]

---

[1] Dit blijkt uit onderzoek onderzoek uitgevoerd door Kantar in opdracht van Gezondheidsfondsen voor Rookvrij, onder 1.067 Nederlanders van 18 jaar en ouder in de periode van 8 t/m 15 februari 2021.

[2] Trimbos instituut (2020). Effecten van accijns en prijs op het gebruik van tabaksproducten. Utrecht: Trimbos-instituut. Beschikbaar via: https://www.trimbos.nl/aanbod/webwinkel/product/af1357-effecten-van-accijns-en-prijs-op-het-gebruik-tabaksproducten.

[3] Zie eindnoot 2.

[4] Visscher, K., Everaars, B., Suijkerbuijk, A., De Wit, A. (2021). Prijsgevoeligheid van rokende jongeren. Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Beschikbaar via: https://www.rivm.nl/documenten/prijsgevoeligheid-van-rokende-jongeren.

[5] Visscher, K., Lambooij, M., Suijkerbuijk, A., Van Gils, P., De Wit, A. (2021). Prijsgevoeligheid van rokers. Gedragseffecten van accijnsverhoging: stoppen, minderen, goedkoper product roken of kopen over de grens? Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Beschikbaar via: https://www.rivm.nl/publicaties/prijsgevoeligheid-van-rokers-gedragseffecten-van-accijnsverhoging-stoppen-minderen.

[6] Werkgroep “IBO Gezonde leefstijl” (2016). Eindrapportage van de werkgroep “IBO Gezonde leefstijl”. Beschikbaar via: https://www.rijksoverheid.nl/binaries/rijksoverheid/documenten/rapporten/2016/04/01/ibo-gezonde-leefstijl/ibo-gezonde-leefstijl.pdf.

[7] Marquez, P.V. & Moreno-Dodson, B. (2017). Tobacco Tax Reform at the Crossroads of Health and Development: A Multisectoral Perspective. Washington: World Bank. Beschikbaar via: https://openknowledge.worldbank.org/bitstream/handle/10986/28494/119792-REVISED-v2-FINAL-WBG-TobaccoTaxReform-FullReport-web.pdf.

[8] Tussen 2013 en 2020 is de tabaksaccijns in Australië jaarlijks verhoogd met 12,5 procent, bovenop correcties voor de inflatie (tot 2014) en voor loonstijgingen (na 2014). In Nieuw-Zeeland zijn de tabaksaccijnzen sinds 2010 elk jaar verhoogd met minimaal 10 procent plus correctie voor inflatie. Een pakje sigaretten kostte daar in 2020 omgerekend ruim €19,-. In Europa is het Verenigd Koninkrijk koploper, met een prijs van omgerekend bijna €14,- per pakje sigaretten in 2020. In Frankrijk is de prijs van een pakje sigaretten tussen 2017 en 2020 verhoogd naar €10,- en zijn in 2021 verdere prijsverhogingen aangekondigd.

[9] US National Cancer Institute & World Health Organization (2016). The Economics of Tobacco and Tobacco Control. National Cancer Institute Tobacco Control Monograph 21. NIC Publication No. 16-CA-8029A. Geneva: World Health Organization. Beschikbaar via: https://cancercontrol.cancer.gov/brp/tcrb/monographs/21/docs/m21_complete.pdf.

[10] Guidelines for implementation of Article 6 of the WHO FCTC. Beschikbaar via: https://www.who.int/fctc/guidelines/adopted/Guidelines_article_6.pdf.

De meeste rokers willen graag stoppen met roken, maar weten vaak niet waar ze moeten beginnen. Op hun sigarettenpakje staat inmiddels een antwoord: bel de Stoplijn of bezoek Ikstopnu.nl. Vandaag (20 mei 2021) is het 5 jaar geleden dat Ikstopnu is opgericht. Programmahoofd Tabaksontmoediging van het Trimbos-instituut Marc Willemsen: “De kracht van Ikstopnu is om te blijven luisteren en signaleren waar behoefte aan is bij rokers, zodat zij alle informatie krijgen die zij nodig hebben om een succesvolle stoppoging te doen.”

In iedere roker zit een stopper

Voor wetenschappelijk onderbouwde informatie over stoppen met roken kun je terecht op de website van Ikstopnu. Willemsen: “Maar je kunt ook via mail, chat of telefoon contact opnemen met de Stoplijn. Dagelijks bellen tientallen rokers.” Milly Neuman, medewerker aan de Stoplijn: “Bij de Stoplijn is iemand méér dan een roker. We luisteren naar het verhaal en kijken samen met de beller welke manier van stoppen het meeste aanspreekt. De Stoplijn biedt een luisterend oor, geeft de persoon steun, versterkt de motivatie en geeft hoop dat het gaat lukken om een rookvrij leven te krijgen.”  

“Die dame zei tegen mij: ‘Roken is nooit de oplossing. Goed dat je het nu al een week hebt volgehouden’. Ze heeft me echt gemotiveerd aan de telefoon.”

Ervaring van beller aan de Stoplijn

Iedere roker stopt op zijn eigen manier

Gemiddeld zijn er zo’n 55.000 mensen die Ikstopnu.nl per maand bezoeken. Mirthe van Liere, online strateeg Ikstopnu: “Wij blijven kijken naar hoe we mensen zo goed mogelijk kunnen ondersteunen in hun stopproces. We steken veel energie in vindbaarheid en blijven de website vullen met informatie waar het publiek naar zoekt op internet. Ook lanceerden we in 2019 Facebook-groepen. Naast dat stoppers hier ondersteuning aan elkaar geven, geven wij ook informatie op maat. Bijvoorbeeld als er binnen de groep gesproken wordt over een stopondersteuning waarvan al is onderzocht dat het niet werkt. Eind 2020 introduceerden we ook de Stopmail: een reeks e-mails en motiverende sms’jes, waarbij we mensen tot een jaar na hun stopdatum ondersteunen.”

“Ze dachten goed mee, stopten me vol met tips. Raadden coaching aan, telefonische coaching. Ik ben nu net gestopt. De basisverzekering vergoedt het voor 100% zeiden ze. Ik heb gisteren mijn eerste gesprek gehad, dat was heel goed.”

Ervaring van beller aan de Stoplijn

Aan de slag met jongvolwassenen

De komende jaren gaat Ikstopnu zich nog specifieker op doelgroepen richten. Zo zijn er relatief veel jongvolwassenen (18-25 jaar) die roken. Projectleider Claire de Neree: “We merken dat jongvolwassenen behoefte hebben aan specifieke informatie die voor hen wél interessant is. Uit een doelgroeponderzoek onder 1000 jongvolwassen rokers kwam naar voren dat zij andere wensen en behoeftes hebben als het gaat om stoppen met roken dan oudere volwassenen die roken. Zo willen zij bijvoorbeeld liever geen hulp van buitenaf, maar vooral zelf aan de slag. Op dit moment zijn wij materialen, zoals een app en aparte informatie op Ikstopnu.nl, aan het ontwikkelen om deze doelgroep op maat te bedienen.”  

Redenen om te bellen

In opdracht van het Trimbos-instituut is er een kwalitatief onderzoek gedaan naar de bellers van de Stoplijn. Ongeveer driekwart van de respondenten belt de Stoplijn omdat men (weer) van plan is te stoppen met roken en daar graag hulp of ondersteuning bij wil. Een kwart van de respondenten is al gestopt en heeft vragen over stopmethode of behoefte aan een luisterend oor. Men is overwegend (zeer) positief over het gesprek dat met de Stoplijn en waardeert de aangename, vriendelijke en niet-veroordelende houding.

“Fijn gesprek: op een rustig manier te woord gestaan. Ik had wat schaamte. Ze zei tegen me dat ik me niet hoef te schamen want het is een gevecht. Ga weer naar uw huisarts want die zit daarvoor. Ze heeft me inspiratie gegeven om door te pakken.”  

Ervaring van beller aan de Stoplijn

Stoppen met roken: dat geeft lucht

Om te vieren dat Ikstopnu 5 jaar bestaat, roepen ze Nederlanders op om hun succesverhaal over het stoppen met roken te delen op 5jaar.ikstopnu.nl. Als je je verhaal instuurt, maak je kans op een eigen boom in het bos. In november plant Ikstopnu namelijk bomen ter ere van dit jubileum. De boom is een eerbetoon aan het succesvol stoppen met roken en zet hiermee de stopper in het zonnetje. 

Bron: Trimbos-instituut