Hartstichting, KWF en Longfonds staan achter de voorgestelde kabinetsmaatregelen om de aanpak voor een Rookvrije Generatie te versterken, maar pleiten ervoor om door te pakken op een aantal essentiële maatregelen.
Het kabinet kondigt stappen aan op alle belangrijke domeinen, maar blijft achter in het doorvoeren van een aantal essentiële maatregelen. De gezondheidsfondsen roepen het kabinet op een concreet besluit te nemen over verdere accijnsverhogingen en een vergunningstelsel voor tabaksverkoop in te voeren.
Nog steeds beginnen namelijk elke week honderden kinderen en jongeren met roken of vapen. Het is een dodelijke verslaving waar je niet makkelijk vanaf komt. Ruim de helft van de mensen die blijft roken, sterft vroegtijdig aan de gevolgen ervan. Dat zijn ongeveer 20.000 Nederlanders per jaar. De daling van de rookprevalentie onder jongeren en volwassenen zet niet door en vapen lijkt zelfs sterk in populariteit toe te nemen. Tegelijkertijd is het draagvlak voor stevige maatregelen hoger dan ooit. We hebben de politiek nodig om snelheid te maken en zo spoedig mogelijk een einde te maken aan de vermijdelijke ziekte en sterfte door roken.
We roepen de Tweede Kamer daarom op de aangekondigde stappen te steunen én zo snel mogelijk verdere aanscherping van het maatregelenpakket af te dwingen, bestaande uit de volgende maatregelen:
- Vanaf 2025 jaarlijkse tabaksaccijnsverhogingen van minimaal 10% bovenop inflatie en het verkleinen van de accijnskloof tussen sigaretten en andere tabaksproducten. Voor 2025 en de jaren daarna zijn nog geen accijnsverhogingen voorzien, terwijl dit het meest effectieve middel is om roken terug te dringen. Vorige week bleek uit onderzoek dat sigaretten in tien jaar tijd ongeveer even betaalbaar zijn gebleven. Ieder jaar zonder accijnsverhoging leidt onvermijdelijk tot vertraging in het realiseren van een Rookvrije Generatie.
- Een vergunningstelsel voor tabaksverkoop. Dit is het enige middel waarmee de overheid echt controle kan houden op het aantal en de locaties van tabaksverkooppunten.
- Het sneller afbouwen van de tabaksverkoop naar alleen tabaksspeciaalzaken. Het kabinet heeft aangegeven de verkoop in tankstations pas te staken in 2030 en de verkoop in gemakszaken pas in 2032. Dat kan en moet veel eerder.
- Verdere maatregelen tegen vapen en gebruik van andere alternatieve producten als cigarillo’s en verhitte tabak. Het gaat dan om eisen aan het uiterlijk van deze producten zelf en een verbruiksbelasting op e-sigaretten.
- Het verhogen van de minimumleeftijd voor tabaksverkoop, al dan niet via invoering van een generatiegebonden verkoopverbod zoals de Nieuw-Zeelandse regering van plan is. Zoals het kabinet aangeeft, kan een verhoging van de leeftijdsgrens op relatief korte termijn veel rokers voorkomen, omdat het overgrote deel van de rokers begint met roken voor hun 21e.
- Het meenemen van dierentuinen en attractieparken bij de uitbreiding van het rookverbod in 2025 met plekken waar veel kinderen komen.
- Het uitbreiden van het rookverbod naar auto’s waarin kinderen zitten. Roken in auto’s waarin kinderen zitten is in veel andere Europese landen (o.a. Engeland, België en Frankrijk) niet meer toegestaan. Het draagvlak voor de maatregel is heel hoog: 9 op de 10 Nederlanders vinden dat auto’s waarin kinderen zitten geheel rookvrij moeten zijn. De maatregel wordt in Nederland door een groep artsen en wetenschappers bepleit onder de noemer #RijRookvrij.
- Het uitbreiden van het rookverbod naar terrassen. Steeds meer Nederlandse terrassen worden rookvrij.
Om een Rookvrije Generatie te bereiken wil het kabinet de komende jaren diverse maatregelen nemen, waaronder:
- het verhogen van de tabaksaccijns in 2023 en 2024, zodat een pakje sigaretten in 2024 ongeveer €10,- gaat kosten;
- het afbouwen van de tabaksverkoop naar gemakszaken en tabaksspeciaalzaken in 2030 en naar alleen tabaksspeciaalzaken in 2032;
- het invoeren van een registratiesysteem voor tabaksverkoop in 2024;
- het invoeren van neutrale verpakkingen voor e-sigaretten en sigaren;
- alleen nog verkoop van e-sigaretten toestaan in speciaalzaken vanaf 2025;
- een verbod op alle orale nicotineproducten zonder tabak en het reguleren van overige nicotineproducten zonder tabak;
- uitbreiding van het rookverbod naar plekken waar veel kinderen komen in 2025;
- een verbod op additieven in tabaksproducten en e-sigaretten die toxisch zijn of de verslavende werking verhogen; en
- een verbod op accessoires die smaak geven aan tabaksproducten en het reguleren van overige tabaksaccessoires.
Deze oproep wordt gesteund door de deelnemers aan de thematafel roken, onderdeel van het Nationaal Preventieakkoord.