Dat tabaksfabrikanten sluw, schaamteloos en onopgemerkt voor het grote publiek, geitenpaadjes weten te vinden om mensen verslaafd te maken én te houden is geen nieuws. Maar je mond valt open bij het nieuwste staaltje grensoverschrijdend gedrag. Onderzoeksjournalisten van The Investigative Desk onthulden dat tabaksproducenten inmiddels ook miljarden verdienen met de verkoop van medische producten tegen ernstige ziektes als gevolg van het roken én aan hulpmiddelen om van een rookverslaving af te komen.
Dus klanten die je eerst verslaafd en ziek hebt gemaakt, laat je vervolgens betalen voor geneesmiddelen tegen aandoeningen die worden veroorzaakt of verergerd door roken, zoals hartaanvallen, kanker en astma. En ook klanten die van je de verslavende producten willen afkomen met nicotine vervangende middelen, laat je nog een keer langs je kassa komen.
Een schitterend verdienmodel, het moet gezegd. Maar hoe cynisch, hoe bizar en hoe ontoelaatbaar: En wat een belediging voor (long)artsen en alle andere betrokkenen die zich dagelijks inspannen om met bovengenoemde producten rokers van het roken af proberen te brengen en hun patiënten te genezen.
De industrie zelf ‘framed’ deze werkwijze als Beyond Nicotine en Beyond Smoking. Misleiding heeft een naam. Beyond Ethics zou passender zijn.
Het is precies deze schaamteloze uitbuiting van rokers die organisaties als de Hartstichting, KWF en Longfonds niet accepteren. Vandaar de strijd voor een Rookvrije Generatie. Recent onderzoek van deze fondsen laat zien dat het al jaren stijgende negatieve sentiment onder Nederlanders over de tabaksindustrie nog nooit zo groot was als nu. Daarnaast geeft 80 procent van de rokers aan te willen stoppen met roken. Er is de laatste jaren ontegenzeggelijk een momentum ontstaan voor het uitbannen van roken, waar dan ook.
Dit weet en bevreest de tabaksindustrie als geen ander. Net zoals ze dondersgoed weet dat investeringen in medische hulpmiddelen en geneesmiddelen buiten het bereik en/of gezichtsveld vallen van veel inspecties, overheden en beoordelingscommissies. En zie daar de entree van tabaksfabrikanten in de farmacie, om dit zonder met de ogen te knipperen uit te leggen als ‘we zijn onszelf aan het heruitvinden’.
Als voor toezichthouders zoals het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) de wettelijke middelen ontbreken om dit soort praktijken tegen te gaan, is het ‘Beyond Doubt’ dat de overheid die wettelijke middelen moet verschaffen. Het moet de tabaksindustrie niet alleen nog veel moeilijker, maar vooral onmogelijk worden gemaakt.
Hans Snijder, directeur Hartstichting en mede-bestuurder Gezondheidsfondsen voor Rookvrij
Gepubliceerd in AD, 29 juli 2023