Vergeleken met andere landen heeft de Nederlandse overheid de tabakslobby in 2020 beter op afstand gehouden. Dat blijkt uit onderzoek van het Trimbos-instituut in opdracht van Gezondheidsfondsen voor Rookvrij. “Maar de overheid moet wel scherp blijven,” waarschuwt programmahoofd Tabak Marc Willemsen.
Altijd andere belangen
Marc: “De tabaksindustrie zoekt telkens nieuwe manieren om het publiek, en dus ook politici, te bereiken. Zo hebben ze dit jaar politici proberen te bereiken met een nieuwe campagne waarbij het lijkt alsof de tabaksindustrie mensen wil helpen van het roken af te komen. Politici moeten zich realiseren dat de tabaksindustrie nooit een deel van de oplossing is. Zij hebben altijd andere belangen.”
Geen bewijs voor inmenging beleid
Uit het ‘Tobacco Industry Interference’-onderzoek blijkt dat er geen bewijs is gevonden in openbare bronnen van directe inmenging van de tabaksindustrie in het huidige tabaksontmoedigingsbeleid. Contact tussen overheid en de tabaksindustrie is alleen toegestaan als het noodzakelijk is om wet- en regelgeving goed uit te voeren en moet gemeld worden in het transparantieregister. Willemsen: “Dat is goed nieuws, hoewel er nog wel ruimte voor verbetering is bij de douane en als het gaat om het gepast gebruik van het transparantieregister.”
Transparantieregister
Uit het onderzoek blijkt dat het transparantieregister nog niet goed gebruikt wordt. Willemsen: “Sommige documenten zijn pas negen maanden na een overleg online geplaatst. Hierdoor is het lastig te achterhalen of de industrie invloed heeft gehad. Ook hier moet de overheid dus scherp blijven en ervoor zorgen dat ze dit register goed gebruiken.”
Verder limiteren van samenwerkingsafspraken
De douane en de tabaksindustrie werken samen om fraude en smokkel van tabaksproducten tegen te gaan. De huidige samenwerking tussen de douane en de tabaksindustrie is voor onbepaalde tijd. Dat is ongebruikelijk én onwenselijk. Willemsen: “De douane is onderdeel van het ministerie van Financiën, waar ook besloten wordt over de tabaksaccijns. Accijns is een belangrijk onderdeel van het Nationaal Preventieakkoord. Het is dus zeer onwenselijk dat er aan de ene kant afspraken zijn met de tabaksindustrie en er aan de andere kant tegen gestreden wordt: in hetzelfde ministerie! De samenwerkingsafspraken die zijn gemaakt moeten dus (verder) gelimiteerd worden.”
Internationale ranking
Het rapport maakt deel uit van de Global Tobacco Industry Interference Index. Hier doen tachtig landen aan mee. Wereldwijd staat Nederland op de 6e plek. In Europa (zestien landen die meedoen) staat Nederland op de derde plek. Vorig jaar heeft Nederland ook meegedaan aan dit onderzoek.
Wat is de Tobacco Industry Interference Index?
In 2003 tekende de overheid het WHO-Kaderverdrag inzake tabaksontmoediging. Daarmee heeft de overheid vastgelegd dat zij de tabaksindustrie op afstand houdt bij het maken van tabakswetgeving en – beleid. De Tobacco Industry Interference Index bekijkt aan de hand van een aantal indicatoren of de overheid daadwerkelijk alleen noodzakelijke contacten met de industrie onderhoudt. Dit rapport maakt deel uit van de Global Tobacco Industry Interference Index.